Jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka jest zbilansowana dieta, dostarczająca  wszystkie niezbędne składniki  odżywcze takie  jak białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, pierwiastki śladowe i elektrolity. Można je znaleźć w warzywach i owocach, produktach pełnoziarnistych oraz mięsie, mleku i jego przetworach. Niestety w przypadku choroby nowotworowej większość z tych produktów nie może być, z różnych przyczyn, przyjmowana przez pacjenta. Bardzo istotne wówczas jest przyjrzenie się i weryfikacja sposobu odżywiania chorego, które ma ogromne, często niedoceniane znaczenie dla przebiegu procesu leczenia.

Osoby z chorobą nowotworową bardzo często tracą na wadze. Niestety, brak apetytu niejednokrotnie postrzegany jest jako naturalny element choroby, nie wymagający interwencji z zewnątrz. W rzeczywistości brak łaknienia to następstwo zmian zachodzących w organizmie dotkniętym chorobą. Taki stan to wyraźny sygnał, że należy szybko zareagować ponieważ spadek wagi źle rokuje: niejednokrotnie nie pozwala na prawidłowe leczenie (przeprowadzenie operacji czy zastosowanie chemio- czy radioterapii), jak również sprawia, że pacjenci częściej narażeni są na infekcje i powikłania pooperacyjne.

PRZYCZYNY ZABURZEŃ STANU ODŻYWIANIA W CHOROBIE ONKOLOGICZNEJ

Nieprawidłowy stan odżywienia występuje nawet u 90% chorych onkologicznie. Niewątpliwie ma na to wpływ zarówno rodzaj i umiejscowienie nowotworu, przebieg choroby czy stopień złośliwości jak i sposób leczenia. Zmiany metaboliczne zachodzące w organizmie pacjenta z chorobą nowotworową prowadzą do upośledzenia przemiany białek, tłuszczów, węglowodanów i składników mineralnych.  Dochodzi do zwiększonego zapotrzebowania na substancje odżywcze, zwłaszcza białko. Dodatkowo samo leczenie (chemio- i radioterapia) może prowadzić do zaburzeń stanu odżywiania. Ich przyczyn należy upatrywać w: obniżonym łaknieniu, wymiotach, biegunkach, zmianach odczuwania smaku i zapachu, które mogą utrudniać przygotowywanie i spożywanie posiłków.

KACHEKSJA – WYNISZCZENIE NOWOTWOROWE

Nadmierna, niezamierzona utrata masy ciała może prowadzić do wyniszczenia nowotworowego (kacheksji) – skrajnego powikłania w chorobie nowotworowej, objawiającego się postępującą utratą masy ciała, osłabieniem oraz brakiem apetytu, towarzyszy temu również upośledzenie funkcji układu odpornościowego i zaburzenia metaboliczne. W sytuacji gdy utrata masy ciała w dużej mierze zależy od braku dostarczania organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a guz nie rośnie zbyt agresywnie, długotrwałe prowadzenie interwencji żywieniowej może w umiarkowanym stopniu poprawić kondycję pacjenta. Jeśli jednak interwencja żywieniowa została rozpoczęta zbyt późno, a choroba jest w dużym stopniu zaawansowana, zastosowanie żywienia medycznego może jedynie zatrzymać dalsze pogarszanie się stanu odżywienia. Dlatego tak ważne jest aby osobie chorej na nowotwór zapewnić odpowiednią podaż składników odżywczych na każdym etapie leczenia, zwłaszcza w początkowym stadium choroby.

ZAPOTRZEBOWANIE NA SKŁADNIKI ODŻYWCZE

Podaż białka u dorosłych osób powinna wynosić 0,8-1,5g/kg mc./dobę a podaż energii 25-35 kcal/kg mc./dobę. W sytuacji gdy pacjent jest dotknięty chorobą nowotworową powinien otrzymywać dwukrotnie więcej białka (2-3g/kg mc./dobę) i znacznie więcej energii (35-45 kcal/kg mc./dobę). Dodatkowo organizmowi należy dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych (tj. aminokwasy, węglowodany, tłuszcze, elektrolity, pierwiastki śladowe, witaminy), które powinny być podawane w ilościach pokrywających zapotrzebowanie dobowe chorego.

PORADNICTWO DIETETYCZNE

W celu prawidłowego skomponowania i dobrania odpowiedniej diety, która jest kluczowym elementem procesu leczenia chorego, konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Dobrze zaplanowana porada dietetyczna powinna stanowić pierwszy krok wsparcia żywieniowego i  być adresowana do chorych na każdym etapie leczenia.

ŻYWIENIE MEDYCZNE

W sytuacjach, gdy domowa dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na składniki odżywcze, których potrzebuje pacjent z chorobą nowotworową, zaleca się włączenie  żywienia medycznego.

Żywienie medyczne nazywane także interwencją żywieniową lub wspomaganiem żywieniowym jest metodą wspierania leczenia właściwego, którą stosuje się w przypadkach kiedy chory nie jest w stanie dostarczyć organizmowi składników odżywczych, spożywając tradycyjne posiłki. Podawanie może odbywać się normalną drogą jelitową, drogą pozajelitową oraz dwiema jednocześnie. Żywienie medyczne może całkowicie zastąpić tradycyjną dietę lub może stanowić jej ważne uzupełnienie. Wspomaganie żywieniowe ułatwia leczenie pacjenta, poprawia jego samopoczucie, zmniejsza niepożądane następstwa i dodaje sił do walki z chorobą – wszystko to ma istotne znaczenie w procesie zdrowienia chorego.

Najlepszą i najwygodniejszą (najmniej inwazyjną) formą żywienia medycznego jest metoda żywienia doustnego. Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN) rekomenduje w takiej sytuacji hiperkaloryczne i wysokobiałkowe doustne specjalistyczne preparaty odżywcze, które dostarczają w niewielkiej objętości skoncentrowaną ilość kalorii i wartości odżywczych – co rzadko można osiągnąć komponując posiłki ze zwykłych produktów. Z myślą o pacjentach, którzy powinni stosować dietę wysokobiałkową, opracowany został Nutridrink Protein 125 ml. Ma on postać płynu zamkniętego w butelce o pojemności 125 ml. Chory może popijać go między posiłkami lub przyjmować zamiast klasycznych pokarmów. Żeby wzmocnić organizm i dostarczyć mu potrzebne substancje, należy przyjmować 1 – 2 butelki Nutridrink Protein 125 ml dziennie przez minimum 14 dni. Preparat jest dostępny bez recepty, w aptekach tradycyjnych i internetowych, z dostawą do domu.

ZALETY DOUSTNYCH SPECJALISTYCZNYCH PREPARATÓW ODŻYWCZYCH

• skoncentrowane źródło kalorii i składników odżywczych w małej objętości
• brak składników potencjalnie szkodliwych: laktoza, gluten, cholesterol, puryny
• możliwość dostosowania preparatu do wymagań żywieniowych
• zbilansowane preparaty niewymagające dodatkowych czynności kulinarnych
• preparaty wolne od kontaminacji bakteryjnej (pakowane w atmosferze jałowej)

Więcej informacji o produktach na: www.compactprotein.pl i www.nutridrink.pl

ŹRÓDŁA:

1. Kłęk S., Leczenie żywieniowe w onkologii, Onkologia w Praktyce Klinicznej; 2011

2. Kłęk S., Jarosz J., Jassem J., Kapała A., Krawczyk J., Krzakowski M., Misiak M., Szczepanek K., Polskie Rekomendacje Żywienia Dojelitowego i Pozajelitowego w Onkologii – część II: żywienie drogą przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe), Onkologia w praktyce klinicznej; 2013

3. Baldwin C., Parsons T., Logan S. Dietary advice for illness-related malnutrition in adults. Cochrane Database of Syst. Rev.; 2001

4. Milne A.C., Pooter J., Vivanti A., Avanell A. Protein and energy supplementation in elderly people at risk from malnutrition. Cochrane Database Syst. Rev.; 2009

5. Podstawy leczenia klinicznego. Sobotka L. (red.). PZWL, Warszawa; 2007

6. Chechlińska M., Rola cytokin w procesach nowotworzenia, NOWOTWORY Journal of Oncology  nr 6, 2003

7. Podstawy żywienia klinicznego, Sobotka L. (red.) Scientifica, Kraków; 2013