Szacuje się, że w Polsce nawet 60 procent trzylatków ma próchnicę, wielu z nich tzw. galopującą, która zaledwie w kilka miesięcy może objąć wszystkie zęby dziecka. Jak ją najszybciej rozpoznać? Jak pielęgnować zęby naszych pociech i jakie profilaktyczne zabiegi stosować, aby zabezpieczyć przed nią zęby naszych pociech?

Czym jest próchnica?

Próchnica to bardzo zakaźna choroba bakteryjna. Atakuje tkanki twarde zęba i w tych miejscach pojawiają się ubytki wymagające leczenia stomatologicznego. W przypadku niemowląt i małych dzieci często mówimy o tzw. próchnicy butelkowej, która pojawia się u dzieci, które karmione są mlekiem lub słodkimi napojami przez smoczek lub „kubki niekapki”. Takie podawanie płynów powoduje, że cukier dłużej „zatrzymuje się” w ustach i daje dogodne warunki do rozwoju próchnicy.

Sytuacja staje się groźniejsza jeśli dziecko zasypia z butelką, bo wtedy zmniejsza się wydzielanie śliny, która mogłaby zneutralizować zakwaszone przez cukier środowisko. Pierwsze objawy próchnicy u dziecka łatwo przeoczyć. Ząbki są małe, a dziecko nie pozwala na spokojne ich obejrzenie w warunkach domowych. Poza tym zmiany próchnicowe na zębach dziecka wcale nie muszą być czarnego koloru (jakie zwykle obserwujemy u dorosłych), lecz białe. Dlatego wizyty kontrolne u stomatologa dziecięcego powinny być na stałe wpisane w harmonogram lekarskich konsultacji dziecka. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, warto chodzić z dzieckiem do dentysty co 4-6 miesięcy.

Gwarancję uniknięcia próchnicy i ubytków dają właściwa pielęgnacja i profilaktyczne zabiegi dentystyczne, takie jak fluoryzacja czy lakowanie. Na czym one polegają i czemu służą? Czym jest lapisowanie?

Na czym polega fluoryzacja?

Nawet zdrowym mleczakom można i warto zapewnić dodatkową ochronę przed próchnicą, stosując zabieg fluoryzacji. Fluoryzacja polega na nałożeniu na powierzchnię zębów fluoru w postaci pianki, żelu lub lakieru. Zabieg jest całkowicie bezbolesny i przez większość dzieci bardzo dobrze tolerowany. Trwa maksymalnie kilka minut. Nie wolno po nim pić i jeść przez około 1,5 godziny i nie wolno myć zębów przez około 12 godzin. Fluoryzacja mineralizuje, a więc wzmacnia zęby i działa profilaktycznie przeciwko rozwojowi próchnicy. Należy ją powtarzać co ok. 4-6 miesięcy. Stomatolodzy oferują również lakierowanie zębów. To nic innego jak zabieg pokrywania zębów specjalnym lakierem zawierającym fluor. Cena to ok. 80 zł za zabieg fluorowania wszystkich zębów albo ok. 5 zł za ząb.

Dlaczego warto lakować dziecku zęby?

Lakowanie to zabieg przeprowadzany na zdrowych ząbkach dziecka. Polega on na wypełnieniu bruzd i szczelin zębów za pomocą laku – specjalnego półpłynnego materiału, który będzie chronił zęby przed dostępem bakterii oraz działaniem kwasów bakteryjnych. Uszczelnia się powierzchnie zębów żujących. Metoda ta jest szczególnie ważna w przypadku zębów niemowląt, które mają wiele bruzd, a dokładne i długie szczotkowanie zębów dziecka nie zawsze się udaje. Niektórzy dentyści uważają, że nie należy lakować zębów u niemowląt, chyba że zrobimy to od razu po ich wyrznięciu - zanim pojawi się ryzyko zainfekowania zęba przez próchnicę, a zabieg zostanie wykonany przez specjalistę stomatologii dziecięcej, czyli pedodontę. W przeciwnym razie, gdy zalakujemy ząb wraz z „niewidoczną jeszcze” próchnicą, będzie się on dalej psuł, a przebarwienie będzie ukryte pod lakiem. Dlatego najchętniej lakuje się zęby stałe – szóstki, piątki, czwórki, a następnie siódemki. Ważne, by lakowanie było przeprowadzone maksymalnie w ciągu dwóch miesięcy od wyrżnięcia zęba. Stomatolog najpierw oczyszcza powierzchnię zęba, ale bez użycia wiertła oraz dokładnie go suszy i wytrawia, a dopiero potem lakuje i oświetla lak lampą polimeryzacyjną, która go utrwali. Zabieg jest bezbolesny, a lak prawie w ogóle nie ma smaku. Aby mieć pewność, że lak nie będzie dziecku przeszkadzał, dentysta sprawdza to kalką. Jeśli ząb jest „za wysoki”, wygładza go specjalną diamentową kulką, co jest całkowicie bezbolesne. Lakowanie jednego zęba trwa od kilku do kilkunastu minut i najczęściej podczas jednej wizyty lakuje się maksymalnie dwa zęby dziecka. Cena to ok. 40 zł za ząb.

Lapisowanie mlecznych zębów przeciwdziała rozwojowi próchnicy u dzieci

Jeśli jednak na zębie pojawi się ubytek, stomatolog może zaproponować zabieg leczniczy przeciwdziałający rozprzestrzenianiu się próchnicy. Jest to tzw. lapisowanie. Przeprowadza się je wyłącznie na małych ubytkach. Zabieg ten wykorzystywany jest szczególnie u małych dzieci, u których trudno byłoby leczyć ząb metodą tradycyjną. Dobrze się sprawdza również wtedy, gdy mamy do czynienia z wieloma małymi ogniskami próchnicy. Na zaatakowany przez próchnicę ząb lekarz stomatolog nakłada azotan srebra, który ma działanie bakteriobójcze oraz utwardza chory ząb. Aby zapewnić skuteczność zabiegu, należy go powtarzać kilka razy. Podczas lapisowania dziecko powinno siedzieć spokojnie, gdyż poplamione azotanem srebra ubranie nie będą do odratowania, zaś plamki na skórze schodzą nawet dopiero po tygodniu. Utrzymanie nieruchomo dziecka jest dość trudne, gdyż azotan srebra ma nieprzyjemny zapach oraz smak. Zabieg ma jedną wadę. Ząb po lapisowaniu wygląda brzydko, jakby miał próchnicę, jest szary i przypomina sczerniałe srebro. Cena to ok. 30 zł za zabieg.