W podlubelskich Gminach Jastków i Wólka, w ramach nowo przyjętych programów polityki zdrowotnej, zakończono badania przesiewowe uczniów klas IV szkół podstawowych, sprawdzające stan ich zdrowia.
U niemal 30 procent 9-10 latków diagnostyka wykazała nieprawidłowości, mogące skutkować rozwojem cukrzycy typu 2 bądź innych chorób cywilizacyjnych. Jednak badania przesiewowe w szkołach to dopiero początek.

Przez najbliższy rok, z czwartoklasistami z grupy ryzyka, a także z ich rodzinami, zaproszonymi do udziału w programach, pracować będą specjaliści Fundacji Medicover w ramach interwencji edukacyjno-leczniczej, tak zwanej Zintegrowanej Opieki Indywidualnej. Potrwa ona do grudnia 2019 roku. Gminy nie zamykają oczu na problem W Europie otyłość przybrała rozmiar epidemii. Według Światowej Organizacji Zdrowia, na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat częstość występowania otyłości potroiła się. Wysoki poziom rozpowszechnienia nadwagi i otyłości dotyczy również dzieci.

Obawy budzą także dane dotyczące nieoptymalnego składu ciała, w tym niskiej masy mięśniowej. Otyłość jest nie tylko chorobą, ale stanowi przyczynę innych chorób, takich jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zawały i udary, nowotwory złośliwe. „Program Polityki Zdrowotnej w Zakresie Profilaktyki i Leczenia Nadwagi i Otyłości w Populacji Dzieci w Gminie Jastków na lata 2018-2019” oraz „Program Polityki Zdrowotnej w Zakresie Profilaktyki i Leczenia Nadwagi i Otyłości w Populacji Młodzieży w Gminie Wólka, o nazwie „PoZdro!” – są odpowiedzią na te zjawiska. To kompleksowe, finansowane w pełni przez gminy, roczne projekty postępowania prozdrowotnego, skierowane do uczniów klas IV SP i ich rodzin. Realizowane w partnerstwie z Fundacją Medicover, na kanwie metod i doświadczeń Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Cukrzycy i Chorób Cywilizacyjnych „PoZdro!”, są w pełni bezpłatne dla uczestników.

Pierwszą fazą programów były przesiewy, tzw. Kompleksowa Analiza Zdrowotna (KAZ), wykonane w listopadzie – grudniu 2018 roku we wszystkich szkołach podstawowych Gminy Wólka oraz Gminy Jastków. Celem etapu przesiewowego było wczesne wykrycie ewentualnych zaburzeń zdrowotnych u dzieci - nadmiernej masy ciała, wad postawy, nadciśnienia tętniczego oraz identyfikacja niekorzystnych czynników wpływających na ich potencjał zdrowotny. Wyniki badań wskazują na niepokojący stan zdrowia dzieci. Jednak, dzięki przyjętym w gminach politykom – istnieje realna szansa na zmniejszenie obciążeń zdrowotnych u dzieci. Lepsza postawa gmin

W Gminie Wólka przebadanych zostało 58 dzieci, w Jastkowie – 99. Sumarycznie, do pierwszego etapu Programu włączono 157 dzieci, co stanowiło 75,5% ogółu uczniów klas czwartych w szkołach podstawowych. Ciekawie kształtuje się porównanie gminy versus Lublin. Po analizie, najpoważniejszy z badanych problemów zdrowotnych wśród dzieci z obu gmin stanowi nadmierna masa ciała. Tu, wskaźniki nadwagi
i otyłości okazały się wyższe niż gimnazjalistów z Lublina. W porównaniu z miastem, obie gminy charakteryzuje lepsza wydolność fizyczna. W zestawieniu miasto-gminy, największą uwagę przykuwa ocena postawy ciała. Szczegółowe wyniki populacyjnych badań przesiewowych, przeprowadzonych wśród czwartoklasistów
w ramach gminnych Programów Polityk Zdrowotnych w Jastkowie i Wólce, wskazują, że: Nadwaga i otyłość występują u 27,9% przebadanych uczniów (9,5 % dzieci z otyłością i 18,4%
z nadwagą). Dla porównania, w Lublinie częstość występowania tego zaburzenia sięgnęła 22,5%. Otyłość i nadwaga w gminach występowały częściej u chłopców. Natomiast szczupłość pojawiała się częściej wśród dziewczynek. Dostateczna, słaba i bardzo słaba wydolność fizyczna to problem aż 68,8% dzieci.

Bardzo dobrą wydolnością fizyczną odznaczało się tylko 3,4% uczniów. W przypadku 2,7% konieczne było przerwanie testu ze względu na zbyt wysokie tętno badanego. Niedostateczny poziom wydolności fizycznej prezentowało natomiast 73,9% lubelskich gimnazjalistów. Podwyższone ciśnienie tętnicze w trakcie badania stwierdzono u 16,5% badanych, w stosunku do 15,4% - w Lublinie. Ciśnienie tętnicze pozostałych dzieci objętych badaniem mieściło się w granicach normy. Nieprawidłową ostrość widzenia stwierdzono u 9,3% uczniów poddanych testowi przesiewowemu. Przy czym wskaźnik dla Lublina – to 10,2%. Ostrość widzenia w gminach oceniono u 82,2% uczniów uczestniczących w badaniach przesiewowych.

Pozostałe dzieci nie były badane ze względu na wcześniejsze rozpoznanie wady wzroku i fakt pozostawania pod opieką okulisty. Nieprawidłową postawę ciała ma w Jastkowie i Wólce średnio 43,3% uczniów, w Lublinie – aż 72,9%! Dokonana przy użyciu skoliometru, ocena kręgosłupa wykazywała najczęściej: asymetrie w postawie ciała, skoliozę strukturalną oraz zaburzenia w obrębie krzywizn fizjologicznych kręgosłupa. Porównując same gminy, uwagę zwraca wskaźnik podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi. Dla Jastkowa – to 9,1 %, dla Wólki – aż 29,3%! Rozbieżność widoczna była też w przypadku ostrości wzroku – tu słabsze wyniki odnotowano w Jastkowie - 18,2% (Wólka – 10,3 %). Klasyfikowana przy pomocy Kasch Pulse Test, czyli tzw. testu schodka, wydolność fizyczna na obydwu terenach wypadła alarmująco.

Takie rezultaty testów świadczą o niskiej sprawności układu krążenia, spowodowanej zbyt małą aktywnością fizyczną dzieci. Bardzo niska wydolność fizyczna jest czynnikiem ryzyka wielu chorób, szczególnie chorób układu sercowo-naczyniowego. Myśl globalnie, działaj lokalnie Wyniki badań dzieci z gmin Wólka i Jastków jednoznacznie pokazują, że stan zdrowia młodzieży jest daleki od dobrego. Wysoki poziom nadwagi oraz niska aktywność fizyczna, to główne czynniki rozwoju chorób cywilizacyjnych w przyszłości. Pamiętajmy jednak, że zachowania żywieniowe i aktywność u młodych ludzi kształtowana jest od ich wczesnego dzieciństwa. Nasze codzienne zachowania w bardzo dużym stopniu uwarunkowane są doświadczeniami i wzorcami, jakie otrzymujemy od naszych rodziców i najbliższego otoczenia – środowiska szkolnego, rówieśników, nauczycieli.

Kształtowanie ich ma miejsce w kilku pierwszych latach życia, jednak okres dojrzewania jest momentem budowania części norm na nowo. To doskonały czas by pracować nad zmianą zachowań, uzmysławiać, co ma znaczenie tu i teraz, a co będzie miało znaczenie za kilkadziesiąt lat – perspektywę z punktu widzenia dziecka bardzo odległą. Wsparcie rodziny i otoczenia w modyfikowaniu nawyków ma duże znaczenie, dlatego największe sukcesy odnoszą działania kompleksowe obejmujące zarówno nastolatka, jego rodzinę i otoczenie. Roczny program interwencji daje szansę na dokonanie realnych zmian nie tylko w fizycznych aspektach, ale przede wszystkim w myśleniu o swoim zdrowiu i teraz i w przyszłości. – podsumowuje Dr n. med. Michał Brzeziński z Rady Naukowej Programu „PoZdro!” oraz Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (GUMed).

W ramach etapu specjalistycznego Programów, dzieci obarczone czynnikami ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych oraz ich rodziny zostaną objęte roczną Zintegrowaną Opieką Indywidualną (ZOI) lekarza, dietetyka, psychologa i specjalisty aktywności fizycznej oraz zaproszone do udziału w warsztatach edukacyjnych w zakresie zdrowego stylu życia. Pierwsze konsultacje dla rodzin w ramach ZOI odbyły się na przełomie stycznia i lutego bieżącego roku. Głównym kryterium kwalifikacji do dalszych etapów Programu była masa ciała powyżej 90 centyla BMI dla wieku i płci. Dzięki Fundacji Medicover, już prawie 800 rodzin otrzymało w województwie lubelskim szansę by obrać w życiu zdrowszy kierunek. Ponad 60 procent uczestników odnosi z nami zwycięstwo widząc u siebie mniej tkanki tłuszczowej i więcej mięśni, ponad 85% zauważa zmianę na znacznie wyższym poziomie świadomości. Teraz, jako realizator obu gminnych Programów, będziemy mogli pomóc kolejnym rodzinom. Warto wiedzieć, że udział w nich to nie nakazy i zakazy nakładane na uczestników, ale uwaga i dialog z rodzinami, elastyczność w planowaniu konsultacji oraz bardzo atrakcyjna oferta.” – mówi Agnieszka Skowrońska, która koordynuje realizację gminnych Programów Polityki Zdrowotnej z ramienia Programu „PoZdro!” i Fundacji Medicover.

„Zdecydowaliśmy się skorzystać ze strategii wypracowanej przez Fundację, bo ma ona udowodnioną skuteczność. W obliczu zatrważających faktów z badań przesiewowych w szkołach w Jastkowie, w kompleksowej, środowiskowej interwencji upatrujemy realną szansę na poprawę kondycji zdrowotnej dzieci w naszej gminie. To szansa na wzmocnienie ich umiejętności i wiedzy, chociażby w zakresie żywności i żywienia, pełne rozwinięcie drzemiącego w nich potencjału. Wierzymy, że troska rodziców zaowocuje aktywnym udziałem całych rodzin w Programie.”– komentuje Wójt Gminy Jastków, Pani Teresa Kot. Beneficjentem Programów są również szkoły, które otrzymują szczegółowy raport, rozszerzony o rezultaty analizy statystycznej wyników przeprowadzonych badań.

Informacje te mogą pomóc Dyrekcji w planowaniu działań wchodzących w skład szkolnych programów promocji zdrowia i wychowania zdrowotnego. „Wyniki badań przesiewowych są czerwoną lampką, a jednocześnie diagnozą faktycznych potrzeb, kursorem do działania na kolejne lata dla władz samorządowych i szkół. Poprzez gminny Program, wzmocnimy system ochrony zdrowia dzieci. I choć tylko część dzieci została do niego zakwalifikowana to mam przekonanie, iż kształtowanie postaw i świadomości żywieniowej młodych ludzi, którzy po programie pójdą z tym dalej w życie, tworzenie środowiska sprzyjającego zdrowiu, odbędzie się z korzyścią dla całej lokalnej społeczności” - ocenia Wójt Gminy Wólka, Edwin Gortat.