Szacuje się, że już ponad 285 mln ludzi na całym świecie choruje na cukrzycę, w tym ponad 2,5 mln w Polsce. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ostrzega, że do 2030 roku diabetyków będzie dwa razy więcej.

Prawie 80% spośród chorych na cukrzycę, umiera w nisko i średniozamożnych krajach. Prawie połowa umiera poniżej 70 roku życia, a 55% umierających diabetyków to kobiety. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie tytoniu, są w stanie w opóźnić ryzyko zachorowania na tę chorobę.

Czym jest cukrzyca? Jak się objawia?

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, objawia się zwykle podwyższonym stanem glukozy (cukru) we krwi, kiedy trzustka nie wytwarza dość insuliny - hormonu regulującego wszystkie procesy przemiany materii zachodzące w organizmie człowieka. Przecukrzenie lub podniesiony poziom cukru we krwi może być skutkiem niekontrolowanej cukrzycy i może prowadzić do poważnego uszczerbku na zdrowiu. Objawy charakterystyczne to przede wszystkim: nadmierne wydalanie moczu (częstomocz, powyżej 3 l na dobę), nadmierne pragnienie, wilczy głód, spadek wagi, znużenie, senność, zamazane, podwójne widzenie.

Typy cukrzycy

Cukrzyca typu 1 (tzw. młodzieńcza, insulinozależna)

Charakteryzuje się niedostateczną produkcją insuliny, wynikającą z uszkodzenia komórek trzustki przez własny układ autoimmunologiczny, i wymaga codziennego jej podawania. Zarówno cukrzyca typu 1 jak i 2 jest dziedziczna. Przy cukrzycy typu 1 wydaje się jednak konieczne występowanie jeszcze czynnika środowiskowego (np. infekcji wirusowej, stresu, leków, środków chemicznych), który staje się swoistym zapłonem. Odpowiada za nią wiele genów, tzn. że choroba jest rezultatem mutacji w wielu genach.

Cukrzyca typu 2 (cukrzyca dorosłych, insulinoniezależna)

W cukrzycy tego rodzaju przyczyną podwyższonego poziomu glukozy jest nie brak insuliny w organizmie, ale jej nieprawidłowe działanie (tzw. insulinooporność). Ma silne powiązania z dziedziczeniem. Krewni pierwszego stopnia osoby chorej na cukrzycę typu 2, są bardziej narażeni na zachorowanie, aniżeli inni. Im więcej chorych krewnych, tym większe ryzyko zachorowania. Odpowiada za nią wiele genów, jednakże w dużej mierze jest także wynikiem nadmiernej masy ciała, niezdrowej diety, fizycznej bezczynności oraz nadciśnienia tętniczego. Na ten rodzaj cukrzycy cierpi zdecydowana większość diabetyków. Objawy chorobowe mogą być podobne do objawów cukrzycy młodzieńczej, ale często są mniej wyraźne. W efekcie choroba może być rozpoznana dopiero kilka lat po tym, jak już się rozpoczęła. Do niedawna na cukrzycę typu 2 cierpiały przede wszystkim osoby dorosłe, jednak coraz częściej pojawia się ona również u dzieci. Leczenie opiera się najpierw na stosowaniu odpowiednio zbilansowanej diety, przyjmowaniu przeciwcukrzycowych leków doustnych oraz uprawianiu aktywności fizycznej, dostosowanej do możliwości chorego. Po pewnym czasie, jeśli istnieje taka konieczność, rozpoczyna się insulinoterapię.

Cukrzyca ciążowa

Pojawiająca się u kobiet ciężarnych, występująca do momentu urodzenia dziecka. Po przejściu cukrzycy ciążowej, istnieje większe ryzyko zachorowania na cukrzycę w przyszłości, w porównaniu z kobietami, które nie cierpiały podczas ciąży na tego typu powikłanie.

Cukrzyca wtórna

Stanowi około 2 – 3 % wszystkich postaci cukrzycy w Europie i Ameryce Północnej, najczęściej współistnieje z innymi jednostkami chorobowymi. Przyczyny cukrzycy wtórnej: polekowe, niektóre choroby gruczołów dokrewnych, choroby trzustki, genetycznie uwarunkowane choroby przemiany materii, brak zrównoważonej diety, głód.

Powikłania

Jak większość chorób metabolicznych, nieleczona cukrzyca może doprowadzić do nieodwracalnych szkód w organizmie a w efekcie do śmierci. Głównymi powikłaniami cukrzycy mogą być:

- retinopatia cukrzycowa czyli uszkodzenie siatkówki oraz zaćma; w skrajnych przypadkach może prowadzić do ślepoty;
- uszkodzenie funkcji nerek prowadzące do ich niewydolności i konieczności leczenia dializami lub przeszczepem nerki;
- uszkodzenie układu nerwowego z objawami pod postacią zaburzeń czucia, uczuciem drętwienia części rąk i nóg; neuropatia autonomicznego układu nerwowego z objawami: zaburzenia pracy serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu. Neuropatia jest także jedną z przyczyn (nie jedyną) impotencji u mężczyzn chorujących na cukrzycę.
- choroba wieńcowa - wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia zawału mięśnia sercowego i śmierci sercowej w młodym wieku;
- zespół stopy cukrzycowej - zespół zaburzeń ukrwienia i unerwienia stopy prowadzący do rozwoju owrzodzeń, deformacji stopy, infekcji, a w konsekwencji do martwicy i konieczności amputacji;
- choroba niedokrwienna ośrodkowego układu nerwowego - prowadząca do różnego stopnia uszkodzenia mózgu;
- ostre powikłania w formie kwasic włącznie.

Zapobieganie

Zredukować ryzyko wystąpienia cukrzycy możemy przede wszystkim w przypadku jej drugiego typu. Odpowiednia dieta, utrzymywanie prawidłowej wagi ciała, aktywność fizyczna, unikanie palenia tytoniu – to wszystko może przyczynić się do obniżenia ryzyka zachorowania.