Całe życie na Ziemi zależy od promieniowania, ciepła i energii słońca. Długo wyczekiwane promienie słoneczne dodają energii, poprawiają nastrój oraz wpływają na syntezę witaminy D w organizmie. Niosą jednak ze sobą również duże zagrożenia - o negatywnym wpływie promieniowania UV na skórę wie niemal każdy, nie wszyscy jednak pamiętają, że promienie słoneczne mają również niebagatelny wpływ także na nasze oczy. W przypadku wzroku promienie UV to nie tylko problem lata i pełnego słońca.

Co trzeba wiedzieć o promieniowaniu UV?

Są trzy rodzaje promieniowania słonecznego: promieniowanie podczerwone, światło widzialne oraz promieniowanie ultrafioletowe (UV). Promieniowanie UV dzieli się z kolei na promieniowanie UVC, UVB i UVA. Promieniowanie UVC w większości pochłaniane jest przez warstwę ozonową atmosfery, dlatego nie niesie ze sobą specjalnych zagrożeń. Promieniowanie UVB to główny sprawca oparzeń słonecznych, odpowiedzialne jest za syntezę barwnika w skórze – melaniny. Promienie UVB nie przenikają przez szyby i chmury. Promieniowanie UVA stanowi większość promieniowania UV wysyłanego na ziemię. Promienie UVA mają stałe natężenie niezależnie od pory roku oraz dnia i przenikają przez szyby. Proporcje promieniowania ultrafioletowego docierającego do ziemi wynoszą 95% promieni UVA i 5% promieni UVB. Promienie UVA docierają głębiej niż UVB. Efekty ich działania nie są widoczne od razu, ale konsekwencje długotrwałej lub częstej ekspozycji na słońce mogą być bardzo dotkliwe. Dotyczy to nie tylko skóry, która pod wpływem promieni słonecznych szybciej się starzeje i jest bardziej podatna na występowanie nowotworów. Szkodliwe działanie promieni UV dotyczy także oczu, które są o wiele delikatniejsze, a do tego nie posiadają zdolności regeneracji. Ich przednia warstwa – rogówka, narażona jest na promieniowanie każdego dnia, bez względu na pogodę. To ona wraz z soczewką tworzy barierę chroniącą najważniejszą i najdelikatniejszą część oka - siatkówkę, czyli tkankę bezpośrednio odpowiedzialną za widzenie.

Promieniowanie UV szkodliwe dla oczu

Promieniowanie UVA jest obecne przez cały rok, nawet w pochmurne dni, dlatego warto szczególnie podkreślić, że w przypadku narządu wzroku promienie UV to nie tylko problem lata i pełnego słońca. Nie każdy wie, że podczas bezchmurnej pogody do oka docierać może nawet 10 razy więcej światła niż jest to potrzebne do ostrego widzenia, a otoczenie odbijające światło, takie jak ośnieżone górskie stoki czy piaszczyste plaże dodatkowo potęgują ten efekt. Nie dajmy się zwieść iluzji, że słońce znajdujące się wysoko nad horyzontem ma dla oczu najbardziej szkodliwe działanie i to właśnie wtedy wymagana jest szczególna ochrona wzroku. Wbrew pozorom o wschodzie i zachodzie do źrenic dochodzić może więcej promieni słońca niż w południe, ponieważ w tych porach znajduje się ono na równiej linii z oczami, co zwiększa szansę na bezpośredni kontakt wzroku z promieniami.

Dlatego warto pamiętać latem o zakładaniu okularów przeciwsłonecznych nie tylko w godzinach południowych, ale także rano i po południu. W pozostałe dni roku wzrok chronić powinny okulary wyposażone w filtr ochronny UV. Wybierając soczewki okularowe z filtrem UV należy zwrócić uwagę, aby chroniły przed promieniowaniem UV i jego szkodliwym działaniem zarówno z przodu soczewki, jaki jej wewnętrznej strony, ponieważ część promieni dociera również do oczu odbijając się od wewnętrznej powierzchni soczewek okularowych.

Skutki promieniowania dla oczu

Pierwsze symptomy nadmiernej ekspozycji oczu na słońce to zazwyczaj łzawienie, pieczenie, zaczerwienienie oczu czy uczucie suchości pod powiekami. Do poważniejszych skutków długotrwałego i nadmiernego wystawiania oczu na słońce zalicza się zwyrodnienia spojówek, takie jak skrzydlik i tłuszczyk, czerniak naczyniówki, zapalenie rogówki, uszkodzenie siatkówki, zaćma, a także zwyrodnienie plamki żółtej, w skrajnych przypadkach prowadzące nawet do ślepoty. Trzeba także pamiętać, że dzieci są o wiele bardziej wrażliwe na działanie promieni UV – ich źrenice są szersze, a soczewki bardziej przezierne, dlatego promienie słoneczne mają większą możliwość ingerencji w delikatną strukturę młodego oka. Tym bardziej, że dzieci o wiele dłużej przebywają na świeżym powietrzu, a tym samym narażone są na wyjątkowo intensywny kontakt z promieniowaniem ultrafioletowym.

Mądra profilaktyka

Najlepszą metodą na ochronę wzroku przed szkodliwym działaniem promieni UV są odpowiednio dobrane okulary - latem przeciwsłoneczne, a w pozostałych miesiącach bezbarwne, ale zawsze z filtrem UV.

- Należy pamiętać, że przeciwsłoneczne okulary bez dobrej jakości filtra UV mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku – mówi Szymon Grygierczyk ekspert firmy Hoya Lens Poland - Przyciemnienie obrazu daje bowiem źrenicom sygnał do rozszerzenia się, przez co do oka wpada więcej promieni, które uszkadzają delikatne tkanki. Dlatego tak ważne jest, aby kupować okulary tylko ze sprawdzonych źródeł. Najlepiej, jeśli posiadają powłokę antyrefleksyjną, eliminującą refleksy świetlne z powierzchni soczewek, co poprawia kontrast i komfort widzenia. Nie każdy wie także, że wpływ na nasz wzrok mają nie tylko promienie bezpośrednio padające na twarz, ale także te odbite od otoczenia. Dlatego wartościową ochronę przez szkodliwym promieniowaniem mają te okulary, które dodatkowo posiadają specjalną powłokę UV Control, nanoszoną na wewnętrzną powierzchnię soczewek. Jej zadaniem jest blokowanie odbicia promieni UV od wewnętrznej strony soczewek. Dzięki temu wzrok jest w 100% chroniony przed negatywnym wpływem promieniowania – wyjaśnia Szymon Grygierczyk z firmy Hoya.

Skuteczna ochrona przez działaniem promieni UV wymaga kompleksowego podejścia. Szczególnie podczas wakacji, poza odpowiednimi okularami z filtrem UV warto zaopatrzyć się też w kapelusz z szerokim rondem lub czapkę z daszkiem oraz dostosowany do karnacji krem z filtrem. Nie bez znaczenia pozostaje też odpowiednia dieta; produkty zawierające luteinę, takie jak brokuły, zielony groszek czy szpinak pomagają chronić siatkówkę przez ingerencją szkodliwych promieni słonecznych, a dodatkowo zmniejszają ryzyko rozwoju chorób wzorku takich jak zwyrodnienia plamki żółtej czy zaćma.