W Polsce z każdym rokiem rośnie liczba wykrytych zakażeń HIV. Nawet 70 proc. osób żyjących z tym wirusem w Polsce może jednak nie wiedzieć o swoim zakażeniu. Światowy Dzień AIDS, obchodzony 1 grudnia już po raz 28., ma zwrócić uwagę na zapobieganie tej chorobie zakaźnej.

Obchody Światowego Dnia AIDS są inicjatywą Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Była to odpowiedź na nowe wyzwanie, związane z pojawieniem się w latach 80. masowych zachorowań na AIDS - zespół nabytego upośledzenia odporności.

Choć naukowcom i lekarzom udało się poznać sposoby zakażenia, możliwe konsekwencje i podatność na leczenie, HIV i AIDS pozostają jednymi z głównych globalnych problemów zdrowotnych.

Jak ostrzegają eksperci z Krajowego Centrum ds. AIDS

CO 6 SEKUND NA ŚWIECIE JEDNA OSOBA ZAKAŻA SIĘ HIV

Nieleczone zakażenie prowadzi do rozwoju AIDS. Według statystyk Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pod koniec 2015 r. na świecie żyło około 36,7 miliona osób zakażonych HIV. Spośród nich 17 milionów przyjmowało leki antyretrowirusowe (ARV), przy czym 2 miliony rozpoczęły leczenie w ostatnim roku kalendarzowym.

KONIEC EPIDEMII AIDS?

Według danych UNAIDS (Wspólnego Programu Narodów Zjednoczonych ds. Zwalczania HIV i AIDS) - w 2014 r. powodu AIDS zmarło aż 1,2 miliona osób z (od 2000 roku odnotowano 25,3 miliona zgonów z powodu AIDS). Każdego dnia z przyczyn związanych z HIV i AIDS umiera ok. 4,5 tys. osób. Chcąc zmierzyć się z tym wyzwaniem, WHO i UNAIDS postanowiły sobie za cel zakończenie epidemii AIDS do roku 2030 r.

W Polsce liczba wykrytych zakażeń HIV rośnie z każdym rokiem. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) w 2015 roku odnotował 1295 nowych zakażeń HIV, o 205 więcej niż w poprzednim roku. Każdego dnia o swoim zakażeniu HIV dowiadują się w Polsce 2-3 osoby. Co 5. osoba żyjąca z HIV to kobieta.

Mniej więcej połowa wszystkich zakażeń HIV w Polsce dotyczy osób między 20. a 29. rokiem życia. Jak podkreślają eksperci, nawet 70 proc. osób żyjących z HIV w Polsce może nie wiedzieć o swoim zakażeniu.

DLACZEGO SIĘ NIE BADAMY?

Brak alarmujących objawów, nieznajomość dróg przenoszenia i zaprzeczanie temu, że HIV może zakazić się każdy - powodują, że ludzie nie wykonują testów w kierunku HIV i przez lata mogą nie być świadomi swojego zakażenia, a tym samym - nie mogą uprzedzić o nim partnera seksualnego.

Z zakażeniem HIV nie dającym objawów AIDS można żyć średnio 8-10 lat. W tym czasie wirus stopniowo niszczy układ odpornościowy, co może powodować rozwój zespołu różnych infekcji i nowotworów (chorób wskaźnikowych AIDS).

Specjaliści z NIZP-PZH ustalili, że od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 sierpnia 2016 r. (przy uwzględnieniu korekt i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych przypadków) zakażenie HIV stwierdzono u 20 756 osób zamieszkujących w Polsce. Wśród nich co najmniej 6187 osób zostało zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1512 osób - poprzez kontakt heteroseksualny, a 2889 - poprzez kontakt seksualny pomiędzy mężczyznami. Łącznie odnotowano 3408 zachorowań na AIDS; 1348 chorych zmarło.

Przed zakażeniem HIV chroni przede wszystkim znajomość dróg zakażenia i odpowiednia profilaktyka. Wirusem HIV może się zakazić każdy, bez względu na płeć, wiek, pochodzenie rasowe, religię, wykonywany zawód czy orientację seksualną, jeśli prowadzi aktywne życie seksualne lub ma kontakt z krwią zakażoną HIV.

ISTNIEJĄ TRZY DROGI ZAKAŻENIA

Pierwsza to kontakty seksualne z penetracją (waginalne, analne, oralne) bez zabezpieczenia w postaci prezerwatywy i/lub leków antyretrowirusowych (leczenie jako prewencja, PrEP).

Druga - to przedostanie się zakażonej krwi innej osoby do naszego krwiobiegu, np.: poprzez używanie tych samych igieł i strzykawek przez więcej niż jedną osobę, transfuzje krwi i preparatów krwiopochodnych.

Wreszcie trzecią droga jest zakażenie dziecka przez zakażoną HIV matkę w czasie ciąży, porodu oraz podczas karmienia piersią.

Przed zakażeniem HIV w drodze kontaktu seksualnego w 100 procentach chroni abstynencja seksualna, jednak nie jest to rozwiązanie dla wszystkich. Ryzyko zakażenia można znacznie zmniejszyć poprzez konsekwentne i właściwe używanie prezerwatyw, szczególnie podczas kontaktu seksualnego z osobą, której nie znamy zbyt dobrze. Warto wiedzieć, że płyny takie jak ślina, mocz, pot itp. nie są materiałem zakaźnym, jeżeli nie są istotnie zanieczyszczone krwią.

Dzięki nowoczesnej terapii antyretrowirusowej zakażenie HIV nie jest już nieuchronnym zagrożeniem życia. Obecnie te osoby żyjące z HIV, które przyjmują leki antyretrowirusowe, mogą normalnie pracować, zakładać rodziny, mieć zdrowe dzieci. Jeśli pozostają pod stałą opieką specjalisty i są leczone zgodnie ze wskazaniami medycznymi, żyją tak długo, jak osoby niezakażone.

Jak wynika z "Badania potrzeb komunikacyjnych osób żyjących z HIV", przeprowadzonego przez PBS w latach 2015-2016, osoby żyjące z HIV w Polsce chciałyby poprawić jakość swoich kontaktów z lekarzami, a zaplecze medyczne jest dla nich równie istotne, co wsparcie emocjonalne. Połowa badanych dostrzega potrzebę poprawy jakości kontaktu z lekarzem podczas pierwszej wizyty lekarskiej po diagnozie. Część zauważa, że personel medyczny powinien zadbać o to, by w jak najlepszy sposób przekazać informacje o HIV. Jednocześnie osoby seropozytywne mają dobre zdanie o wiedzy swoich lekarzy i chętnie usprawniłyby kontakt z nimi, podejmując go w formie niestandardowej, np. przez Internet.

Ważnym ogniwem w życiu wielu osób żyjących z HIV są pozarządowe organizacje pacjenckie: kontaktu z innymi osobami seropozytywnymi szuka w nich ponad jedna trzecia osób zrzeszonych w takich organizacjach. Jednak nadal wiele osób żyjących z HIV nie wie w ogóle o istnieniu takich organizacji.

Choć akceptacja społeczna osób żyjących z HIV jest na poziomie ok. 60-70 proc., osoby seropozytywne wciąż obawiają się stygmatyzacji po ujawnieniu zakażenia.

(PAP, ao)