Jak usprawnić metabolizm zwalniający z wiekiem?
Dojrzałość i wiek zobowiązują nas do tego, aby zacząć o siebie dbać zdecydowanie skuteczniej niż dotychczas. Większa ilość wolnego czasu od pracy zawodowej, dzieci, czy obowiązków to doskonały moment, aby pomyśleć chwilkę nad podstawowymi zasadami zdrowego funkcjonowania, a wszystkie przeżycia i doświadczenia, powinny jeszcze bardziej nas zmotywować do odpowiedzialnego podejścia do profilaktyki i zmiany swoich przyzwyczajeń.
Zaczniemy od zdrowego odżywiania. Praktycznie wszystko już powiedziano. Dla przyspieszenia metabolizmu, powinno się spożywać mniejsze porcje, częściej (co 2-3 godz.) i muszą to być pełnowartościowe, właściwie zbilansowane posiłki. W przeciwnym razie dostarczymy do organizmu zbyt dużą wartość energetyczną, co przyniesie odwrotny efekt (zmniejszone tempo przemiany materii). Wraz z wiekiem, zwłaszcza po 60-tym roku życia, często pojawia się paradoks nadmiernej masy ciała, połączonej z niedożywieniem. Problem ten związany jest z nieodpowiednim doborem produktów, które oprócz kilokalorii nie zaspokajają zapotrzebowania na białko, witaminy i składniki mineralne. Wystarczy świadomiej dokonywać zakupów, większą wagę przywiązywać do spożywanych posiłków, planować przerwy na przekąski i skupiać się na jedzeniu, nie rozpraszając uwagi np. na telewizję i wiele problemów samoistnie się rozwiąże.
Bez wątpienia najważniejszym posiłkiem dnia jest śniadanie, spożyte w ciągu maksymalnie godziny od przebudzenia, a najmniej istotnym kolacja, zjadana do 3 godz. przed snem. Bardzo restrykcyjne głodówki lub diety nie są wskazane, gdyż spowalniają tempo przemiany materii i powodują, że organizm magazynuje energię na wypadek kolejnych okresów niedoboru. Po zakończeniu ich stosowania występuje tzw. efekt jo-jo (wzrost masy ciała, nierzadko powyżej wcześniejszej wartości).
W codzienności osób starszych najbardziej istotna jest energia i witalność, których zaczyna brakować. Poniżej trzy proste sposoby na przyspieszenie metabolizmu:
1. Prawidłowa ilość błonnika w diecie. Błonnik reguluje pracę jelit, zapobiega zaparciom, pozytywnie wpływa na gospodarkę węglowodanową i tłuszczową. Znajduje się przede wszystkim w surowych warzywach i owocach, gruboziarnistych kaszach (gryczana, pęczak, jęczmienna), pełnoziarnistych produktach zbożowych. Warzywa mają ponadto wysoką wartość odżywczą, a niską energetyczną
Odpowiednia ilość płynów – ok. 2l/dzień. Powinna to być głównie woda niegazowana, słaba czarna lub owocowe herbaty, również ziołowe, bez cukru. Do dziennej sumy zaliczają się zupy oraz woda zawarta w produktach stałych. Co ważne osoby z niewydolnością serca powinny ograniczyć płyny do ok. 1.5l/dobę.
Właściwa ilość białko w diecie. Białko pozwala przyspieszyć tempo przemiany materii nawet o 25%. Jego źródła to: drób, ryby, jaja, chude mleko i przetwory mleczne, nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soja, soczewica, ciecierzyca). Podaż białka powinny ograniczyć osoby z niewydolnością nerek.
Nieodłącznym elementem pobudzenia metabolizmu jest również wysiłek fizyczny. Po 60-tym roku życia wystarczy pół godziny dziennie umiarkowanej aktywności (szybszy spacer, pływanie, nordic walking, jazda na rowerze) podejmowanej regularnie, aby uzyskać odczuwalną poprawę naszego metabolizmu.
A oto posiłki, które w połączeniu z wyżej wymienionymi wskazówkami, przyspieszą metabolizm:
Śniadanie:
- jogurt naturalny ze świeżym ananasem i płatkami owsianymi,
- kefir z dodatkiem suszonych śliwek i otrąb jęczmiennych,
- kasza jaglana gotowana na wodzie z dodatkiem jabłka i cynamonu
II śniadanie:
- sałatka grecka z dodatkiem odtłuszczonego sera feta i oliwy z oliwek
- garść orzechów włoskich/migdałów/nerkowców
- chleb razowy z pastą rybną (twaróg chudy, makrela w pomidorach, papryka, szczypiorek)
Obiad:
- pierś z kurczaka grillowana z dodatkiem brokuła gotowanego na parze i kaszą gryczaną
- zupa krem z dyni z dodatkiem pestek słonecznika/dyni i grzanek z chleba graham
- ryż brązowy, leczo warzywne (cukinia, papryka, pomidor, cebula, pieczarki)
Podwieczorek:
- sałatka jarzynowa z dodatkiem jogurtu greckiego, bułka grahamka
- chleb z ziaren, pasta z awokado (awokado, cebula, sok z cytryny, ulubione przyprawy)
- maślanka z truskawkami i pestkami dyni
Kolacja:
- halibut gotowany na parze, dowolne warzywa duszone bez dodatki tłuszczu, niewielka ilość kaszy pęczak
- sałatka z soczewicą (soczewica zielona, kiełki rzodkiewki, pomidorki koktajlowe, olej lniany)
- omlet na parze ze szpinakiem
Ciało to jedyne miejsce, w którym mieszka zdrowie. I dlatego warto o nie dbać. Im starsze tym większej potrzebuje od nas opieki i zaangażowania. Każdy szczegół ma znaczenie, a już na pewno sposób codziennego odżywiania, który jak świeże powietrze wypełnia każdy centymetr domu dla zdrowia.
Anna Osiecka, dietetyk w klinice Natural Medical
Z cyklu: „Odchudzanie? - co nie pyka - zdaniem psychodietetyka
Psychodietyk - osoba , która pracuje z klientem nad psychologicznymi barierami na drodze do osiągnięcia satysfakcjonującej wagi ciała i zdrowego stylu życia poprzez:
wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych
wzmocnienie motywacji
zmianę niesprzyjających przekonań i zachowań
wzmacnianie poczucia własnej wartości
regulację emocji , dzięki którym możliwa jest eliminacja nadmiernego jedzenia
Mechanizm oszczędnościowego genotypu czyli dlaczego diety są nieskuteczne?
Po utracie upragnionych kilogramów będących skutkiem stosowania diety przynajmniej 90% osób powróci do swojej normalnej wagi, a często nawet ją przekroczy. Dzieje się tak dlatego, że zastosowanie diety wyzwala w naszym organizmie niestrudzone, genetycznie uwarunkowane mechanizmy przystosowania się do głodu, które posiadamy w spadku od ewolucji.
Powrót do poprzedniej wagi po zakończeniu diety nie jest związany z brakiem siły woli jak większość z nas myśli, ale z mechanizmem fizjologicznym jaki ewolucja wbudowała w nasze organizmy , byśmy mogli przetrwać jako gatunek ludzki czasu chłodu i głodu. Nosi on nazwę mechanizm oszczędnościowego genotypu. Obrazowo mówiąc: jeśli mamy do czynienia z dwoma jednojajowymi bliźniakami a jeden z nich przeszedł dietę, to jeśli po jej zakończeniu zje tyle samo co brat bliźniak , który na diecie nie był, to ten pierwszy przytyje a ten drugi nie. Podczas chudnięcia organizm przestawia swój metabolizm tak, aby uzyskać z określonej ilości pokarmu więcej kalorii i w miarę możliwości zaczyna gromadzić zapasy. To trochę tak jakby zaczął myśleć: ,,skoro teraz brakuje jedzenia, to trzeba się przygotować na taką ewentualność w przyszłości i zgromadzić rezerwy…”
Każda osoba, która stosowała diety odchudzające, polegające na radykalnej zmianie składników żywieniowych a także ich racji, po powrocie do ,,normalnego odżywiania’ ’poczuje, że jego łaknienie jest większe a ta sama ilość pokarmu wywołuje większy wzrost otyłości. Te mechanizmy metaboliczne są tym wyraźniejsze, im częściej ktoś dietę stosował.
Co zatem zamiast diety odchudzającej?
Dobre, zdrowe nawyki żywieniowe pozwalają utrzymać nasz organizm w dobrej formie zarówno psychicznej jak i fizycznej. Raz wypracowany nawyk, ukształtowany w naszej psychice jako pożądany, pozostaje z nami do końca życia. Zatem kształtowanie dobrych nawyków żywieniowych to długi proces ale niewątpliwie wpływa na lepszą kondycje całego organizmu-tak fizyczną jak i psychiczną.
Anna Proch psycholog, psychodietetyk