Otyłość to olbrzymi problem dla służby zdrowia
wtorek, 31 października 2017 18:15
Przeprowadzony przez Rzecznika Praw Pacjenta, a inspirowany działaniami Fundacji OD-WAGA, monitoring wykazał, że służba zdrowia nie jest przygotowana do opieki nad osobami chorymi na otyłość tzw. Olbrzymią. Placówki nie są właściwie wyposażone, wiedza o chorobie nie jest dość rozpowszechniona, a lekarzy obesitologów jest zaledwie kilkunastu.
Połowa Polaków* ma problemy z nadwagą lub choruje na otyłość. W naszym kraju żyje nawet siedemset tysięcy** ludzi chorujących na otyłość III stopnia. Jest to najbardziej zaawansowane stadium choroby, zwane też otyłością olbrzymią (wskaźnik masy ciała BMI 40+). Roczne sprawozdanie Rzecznika Praw Pacjenta (RPP)*** z lipca br. pokazuje, że pacjenci i ich rodziny coraz częściej sygnalizują problem z dostępnością do świadczeń zdrowotnych.
– Zgłoszenia pacjentów głównie dotyczyły niedostosowanego dla osób z otyłością sprzętu diagnostycznego, takiego jak tomograf komputerowy oraz rezonans magnetyczny, ale także np. braku w szpitalu łóżka o odpowiednich parametrach udźwigu czy też niedostosowanego dla osoby z otyłością fotela stomatologicznego. Brak odpowiedniego sprzętu dla pacjentów chorujących na otyłość może oznaczać pewne ograniczenia
w możliwości wykonania konkretnego badania, a co za tym idzie osoby te mogą nie być
w wystarczający sposób objęte opieką zdrowotną – komentuje Krystyna Barbara Kozłowska, p.o. Rzecznika Praw Pacjenta.
Fundacja Osób Chorych na Otyłość OD-WAGA działa na rzecz zapewnienia osobom chorym na otyłość prawidłowego dostępu do usług medycznych od 2014 r. Jej wystąpienia skłoniły Rzecznika Praw Pacjenta do podjęcia w 2015 r. działań mających na celu poprawę dostępu do świadczeń zdrowotnych tej grupy pacjentów.
M placówek medycznych** potwierdził niestety istnienie problemu nieprzystosowania polskiej służby zdrowia do diagnostyki, leczenia, rehabilitacji i opieki nad chorymi na otyłość tzw. olbrzymią i tzw. skrajnie olbrzymią (BMI 60+). Według danych RPP w województwach lubelskim, śląskim, świętokrzyskim i wielkopolskim nie ma łóżek pacjenckich o odpowiedniej nośności (od 150 do 300 kg). W Śląskiem oraz siedmiu innych województwach pacjenci pozbawieni są dostępu do aparatu wykonującego pozytonową tomografię emisyjną, który posiadałby odpowiednie dla chorych na otyłość tzw. olbrzymią parametry. W całym kraju dostępnych jest jedynie kilka bariatrycznych karetek pogotowia, a także jedynie kilka stołów operacyjnych o nośności przekraczającej trzysta kilogramów**. Dające realną szansę na poprawę stanu zdrowia chorych operacje bariatryczne, których przeprowadzanie determinuje m.in. odpowiedni udźwig
i funkcjonalność stołów operacyjnych, wykonuje zaledwie około 30 szpitali.
W Polsce nie ma także wystarczającej liczby lekarzy specjalizujących się w leczeniu otyłości, szczególnie otyłości tzw. olbrzymiej i tzw. skrajnie olbrzymiej.
– Przedstawicielom służby zdrowia brakuje odpowiedniej wiedzy na temat postępowania z pacjentami chorymi na otyłość czy prawidłowego dawkowania im leków. Grono lekarzy przygotowanych do leczenia otyłości obejmuje zaledwie kilkudziesięciu specjalistów. To chirurdzy wykonujący zabiegi bariatryczne, których jest około czterdziestu oraz kilkunastu lekarzy obesitologów, wykształconych za granicą, gdyż w polskim systemie edukacji lekarskiej nie istnieje taka specjalizacja. Brak jest odpowiedniego sprzętu w przychodniach i szpitalach. W przypadku systemu ratownictwa nie ma także procedur transportu dla osób chorych na otyłość tzw. skrajnie olbrzymią – mówi Magdalena Gajda, społeczny Rzecznik Praw Osób Chorych na Otyłość i prezes Fundacji OD-WAGA.
Fundacja wskazuje, że braki w wyposażeniu placówek ograniczają możliwość korzystania ze świadczeń medycznych przez uprawnionych do nich pacjentów.
– Lekarze odmawiają wykonania zabiegów tłumacząc się, że nie dysponują odpowiednim sprzętem medycznym. Najlepiej wyposażone są szpitale wykonujące zabiegi chirurgicznego leczenia otyłości, bo mają na co dzień pacjentów, którzy takiego sprzętu potrzebują – komentuje Magdalena Gajda.
Dla chorych na otyłość to właśnie zabiegi bariatryczne mają istotne znaczenie. Ministerstwo Zdrowia oddzieliło chirurgię bariatryczną od chirurgii ogólnej, tworząc, funkcjonujący od stycznia 2017 roku, nowy system refundacji zabiegów bariatrycznych. Według opracowania Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji****, powołującej się na raport HTA (Health Technology Assessment), a także badań światowych, tego typu zabiegi to najskuteczniejsza metoda leczenia otyłości III stopnia i jej powikłań np. cukrzycy typu 2 czy nadciśnienia tętniczego. Przeprowadzenie operacji i opieka nad przebywającym
w szpitalu chorym wymagają wyposażenia szpitala w odpowiedni sprzęt m.in. łóżka, stoły operacyjne, stoły do zabiegów ambulatoryjnych czy sprzęt diagnostyczny. Rocznie
w Polsce przeprowadza się jedynie od 2 do 3 tysięcy takich zabiegów.
– Choroba otyłości, w tym jej najcięższe przypadki, dotyczy coraz większej liczby chorych. Zapewnienie sprzętu, który będzie wspomagać leczenie pacjentów z otyłością to konieczność. Dlatego wprowadziliśmy stół operacyjny Famed Hyperion o udźwigu 500 kg i niewielkiej wysokości minimalnej blatu. Stół operacyjny o odpowiedniej nośności
i funkcjonalności, np. w zakresie swobodnego ułożenia pacjenta poprawiającego dostępność narządów, ma istotne znaczenie przy zabiegach bariatrycznych m.in. ułatwia przeprowadzanie laparoskopii, a właśnie ta technika obecnie najczęściej jest wykorzystywana w tego rodzaju zabiegach – mówi Marek Suczyk, wiceprezes spółki Famed Żywiec, wytwórcy sprzętu medycznego.
Fundacja OD-WAGA przekonuje, że potrzebne są działania zmierzające do zniwelowania problemu ograniczeń w korzystaniu z usług medycznych dla chorych na otyłość. Jest to niezbędne, by wyrównać szanse każdego obywatela do gwarantowanego prawnie dostępu do ochrony zdrowia.
– Przy stale rosnącej skali choroby konieczne jest natychmiastowe podjęcie działań zapobiegających wykluczeniu osób z otyłością, jeśli chodzi o dostęp do usług
i odpowiedniego dla chorych sprzętu medycznego. Nie domagamy się specjalnych praw, a jedynie dostrzeżenia realnych potrzeb ogromnej liczby osób – podsumowuje Magdalena Gajda.
*
„Według Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS) z 2014 r., w Polsce osoby z nadwagą i chore na otyłość stanowiły odpowiednio 36,6 proc. i 16,7 proc. populacji osób w wieku 15 lat i więcej, czyli łącznie 53,3 proc. Podobne dane publikuje raport „Bieżące statystyki otyłości i nadwagi w Polsce”. Odsetek osób z otyłością stale rośnie - w 1996 r. wynosił 27,7 proc. w 2004 r. wzrósł do poziomu 29,6 proc., aby w połowie bieżącej dekady objąć połowę populacji”
Nadwaga i otyłość w Polsce - Biuro Analiz Sejmowych
http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/E1076D55B37A9603C12580E2002F7655/$file/Infos_227.pdf
„Osoby z nadwagą i otyłością: 49,55%” - dane za drugie półrocze 2015 r.
Raport MillwardBrown „Bieżące statystyki otyłości i nadwagi w Polsce”
https://potrafiszschudnac.pl/media/PotrafiszSchudnac_Raport.pdf
**
Informacje Fundacji OD-WAGA z monitoringu placówek medycznych http://od-waga.org.pl/otylosc/specjalistyczny-sprzet-medyczny.html
Informacja Fundacji OD-WAGA o liczbie chorych na tzw. otyłość olbrzymią na podstawie danych uzyskanych ze szpitali wykonujących zabiegi chirurgii bariatrycznej
***
http://www.bpp.gov.pl/gfx/bpp/userfiles/_public/bip/wystapienia_rzecznika/tabela-otyli-2.10.2015.pdf
****
http://www.aotm.gov.pl/www/wp-content/uploads/2016/08/WT_541_2_2016_bariatria_raport.pdf (s.24)
###
Famed Żywiec
Działający w branży medycznej od 1947 roku Famed Żywiec pozostaje jednym z wiodących i zarazem najbardziej doświadczonych producentów wysokiej jakości sprzętu medycznego w Europie. Firma specjalizuje się w produkcji stołów operacyjnych, łóżek na Oddziały Intensywnej Terapii, wózków do przewożenia chorych, łóżek porodowych oraz foteli zabiegowych. Famed Żywiec dostarcza swój sprzęt do ponad 80 państw, w Azji, Afryce i Ameryce Północnej będąc także kooperantem zagranicznych producentów.
Niezawodność produktów Famedu bezpośrednio przyczynia się do poprawy jakości opieki medycznej pacjentów w Polsce i na świecie. Wysoce wykwalifikowana kadra, konkurencyjne koszty produkcji oraz szeroki zakres możliwości dostosowania produktów firmy stanowią kluczową przewagę firmy w dynamicznie rozwijającej się branży medycznej.
wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych
wzmocnienie motywacji
zmianę niesprzyjających przekonań i zachowań
wzmacnianie poczucia własnej wartości
regulację emocji , dzięki którym możliwa jest eliminacja nadmiernego jedzenia
Mechanizm oszczędnościowego genotypu czyli dlaczego diety są nieskuteczne?
Po utracie upragnionych kilogramów będących skutkiem stosowania diety przynajmniej 90% osób powróci do swojej normalnej wagi, a często nawet ją przekroczy. Dzieje się tak dlatego, że zastosowanie diety wyzwala w naszym organizmie niestrudzone, genetycznie uwarunkowane mechanizmy przystosowania się do głodu, które posiadamy w spadku od ewolucji.
Powrót do poprzedniej wagi po zakończeniu diety nie jest związany z brakiem siły woli jak większość z nas myśli, ale z mechanizmem fizjologicznym jaki ewolucja wbudowała w nasze organizmy , byśmy mogli przetrwać jako gatunek ludzki czasu chłodu i głodu. Nosi on nazwę mechanizm oszczędnościowego genotypu. Obrazowo mówiąc: jeśli mamy do czynienia z dwoma jednojajowymi bliźniakami a jeden z nich przeszedł dietę, to jeśli po jej zakończeniu zje tyle samo co brat bliźniak , który na diecie nie był, to ten pierwszy przytyje a ten drugi nie. Podczas chudnięcia organizm przestawia swój metabolizm tak, aby uzyskać z określonej ilości pokarmu więcej kalorii i w miarę możliwości zaczyna gromadzić zapasy. To trochę tak jakby zaczął myśleć: ,,skoro teraz brakuje jedzenia, to trzeba się przygotować na taką ewentualność w przyszłości i zgromadzić rezerwy…”
Każda osoba, która stosowała diety odchudzające, polegające na radykalnej zmianie składników żywieniowych a także ich racji, po powrocie do ,,normalnego odżywiania’ ’poczuje, że jego łaknienie jest większe a ta sama ilość pokarmu wywołuje większy wzrost otyłości. Te mechanizmy metaboliczne są tym wyraźniejsze, im częściej ktoś dietę stosował.
Co zatem zamiast diety odchudzającej?
Dobre, zdrowe nawyki żywieniowe pozwalają utrzymać nasz organizm w dobrej formie zarówno psychicznej jak i fizycznej. Raz wypracowany nawyk, ukształtowany w naszej psychice jako pożądany, pozostaje z nami do końca życia. Zatem kształtowanie dobrych nawyków żywieniowych to długi proces ale niewątpliwie wpływa na lepszą kondycje całego organizmu-tak fizyczną jak i psychiczną.
Anna Proch psycholog, psychodietetyk
