W grudniu 2019 roku w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku wykonano pionierską operację kardiochirurgiczną, polegającą na implantacji elektrod epikardialnych (nasierdziowych) u dziecka bez wykonywania sternotomii - bez otwarcia klatki piersiowej pacjenta. Dostęp do serca uzyskano z czterocentymetrowego cięcia spod wyrostka mieczykowatego bez naruszania struktur kostnych.

– Co szczególnie istotne, elektrody umieszczono na ścianie prawego przedsionka i lewej komory serca, co jest optymalnym rozwiązaniem. 13-letnia pacjentka zniosła zabieg bardzo dobrze. Dzięki zastosowanej metodzie układ żylny dziewczynki nie został naruszony, co praktycznie wyeliminowało możliwość wystąpienia wielu znanych powikłań elektroterapii. Podczas pierwszej ambulatoryjnej kontroli cztery tygodnie po zabiegu potwierdzono nie tylko prawidłowe wygojenie rany operacyjnej i poprawne działanie stymulatora, ale przede wszystkim dobre samopoczucie pacjentki, zadowolonej z przebiegu i efektów leczenia – mówi dr hab. Maciej Kempa, kierownik Pracowni Elektrofizjologii i Elektroterapii Serca Kliniki Kardiologii i Elektroterapii Serca Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Stała stymulacja serca to uznana metoda leczenia bradykardii. Tradycyjnie elektrody układu stymulującego umieszcza się drogą przezżylną w prawym przedsionku i prawej komorze serca. Jak zwracają uwagę eksperci, to może jednak prowadzić do wystąpienia powikłań zakrzepowych w układzie żylnym jak i upośledzenia funkcji zastawki trójdzielnej. Wreszcie, trwałość elektrod jest ograniczona i po kilku-kilkunastu latach trzeba je usunąć i wymienić, co jest zabiegiem wysokiego ryzyka. Z tych powodów u najmłodszych pacjentów często stosowana jest stymulacja nasierdziowa czyli epikardialna, polegająca na naszyciu elektrod bezpośrednio na ścianę serca. Wiąże się to jednak z koniecznością otwarcia klatki piersiowej metodą torakotomii bocznej lub sternotomii. Rozległość takiego zabiegu poza dolegliwościami bólowymi w okresie gojenia niesie też ryzyko.

Zabieg implantacji elektrod epikardialnych bez wykonywania sternotomii u 13-letniej pacjentki przeprowadził interdyscyplinarny zespół lekarzy Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego: kardiochirurg dr n. med. Grzegorz Łaskawski (Klinika Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej) wspierany przez chirurga dziecięcego dr n. med. Macieja Murawskiego (Klinika Chirurgii i Urologii Dzieci i Młodzieży). Za część elektrofizjologiczną odpowiadał dr hab. med. Maciej Kempa (Klinika Kardiologii i Elektroterapii Serca). Kwalifikację do zabiegu oraz opiekę nad chorą prowadziła dr hab. med. Joanna Kwiatkowska (Klinika Kardiologii Dziecięcej i Wad Wrodzonych Serca).

Przeprowadzenie zabiegu było możliwe dzięki trwającej od wielu lat owocnej współpracy zarówno kardiologów, kardiologów dziecięcych jak i kardiochirurgów Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Zabiegi tego typu dotychczas prowadzono jedynie w grupie dorosłych. Przedstawiony zabieg jest pierwszą w Polsce implantacją stymulatora dwujamowego z dojścia spod wyrostka mieczykowatego w populacji pediatrycznej.