Włókniak jamy ustnej to jedna z najczęściej występujących zmian pojawiających się w jamie ustnej i może ona przypominać groźny nowotwór. Jak go rozpoznać i kiedy powinniśmy się udać na wizytę do dentysty?

Czym właściwie jest włókniak?

Włókniak jest to łagodny nowotwór jamy ustnej. Najpowszechniejszą odmianą jest włókniak pourazowy, który jest ogniskową hiperplazją włóknistej tkanki łącznej wywołaną miejscowym urazem lub przewlekłym podrażnieniem.

W jaki sposób go nabywamy?

„Zazwyczaj w wyniku nerwowego przygryzania błony śluzowej jamy ustnej np. policzka, spowodowanego stresem i rozdrażnieniem, ale też na skutek niewłaściwie założonych wypełnień stomatologicznych, źle dopasowanych prac protetycznych np. protez ocierających dziąsła, aparatów ortodontycznych oraz ostrych krawędzi zębów, które podrażniają śluzówki. Niektóre badania wskazują także palenie papierosów jako czynnik ryzyka.” – wyjaśnia        lek. stom. Monika Stachowicz z Centrum „Periodent” w Warszawie.

Według badań, włókniak pourazowy może stanowić ponad 50 proc. przypadków zachorowań u pacjentów.

Jak wygląda diagnoza?

Włókniaki są stosunkowo łatwo do wykrycia podczas rutynowego badania jamy ustnej wykonanego przez dentystę lub stomatologa.

„Z powodu niewiedzy łatwo zlekceważyć groźną zmianę. Szybka diagnoza jest niezwykle ważna, ponieważ niegojące się owrzodzenia czy zgrubienia na śluzówkach policzka, języka czy wargi mogą być jednym z pierwszych objawów raka jamy ustnej. Ten typ nowotworu diagnozowany jest w Polsce zbyt późno, kiedy rokowania dla pacjenta są już bardzo złe. Dlatego wszelkie narośle, guzy czy nadżerki w tej lokalizacji, powinny być konsultowane ze stomatologiem. W ten sposób pacjent oszczędza sobie stresu i nerwów” – informuje ekspert – „W przypadku włókniaka, ze względu na podobne cechy kliniczne, nie tak prosto odróżnić reaktywną hiperplazję włóknistej tkanki łącznej od groźnych nowotworów. Zdiagnozowany włókniak pozwoli wykluczyć inne zmiany takie jak mucolele, czyli śluzowiaki, nerwiakowłókniaki czy ziarniniaki. Niektóre z nich mogą ulegać transformacji złośliwej.”

W diagnostyce lekarz może użyć specjalistycznego sprzętu Oralitest, które oświetla zmienione tkanki spolaryzowanym światłem.

Kiedy usuwać zmianę, a kiedy nie?

Pierwszym etapem leczenia zawsze jest samoobserwacja przez pacjenta. Musi zwrócić uwagę czy zmiana się powiększa, zmienia wygląd i co się z nią dzieje. Należy unikać podrażnień tej strefy, co się wiąże nawet z ostrożnym szczotkowaniem zębów i nienaruszaniem tej powierzchni włosiem szczoteczki. Alternatywą może być płyn do płukania jamy ustnej – koniecznie musi być bez alkoholu za to z właściwościami antyseptycznymi, odkażającymi i łagodzącymi. Pacjenci z protezami, powinni zwracać szczególną uwagę na to, czy jest ona dobrze dopasowana.

„Do usunięcia może się kwalifikować włókniak, który z powodu lokalizacji będzie regularnie drażniony oraz taki, w którym rozwinie się stan zapalny i nadżerka. Warto wiedzieć, że z czasem włókniak, szczególnie stale podrażniany, ma tendencję do rozrastania się. Wtedy będzie źródłem dyskomfortu podczas jedzenia czy mówienia” – wyjaśnia ekspert.

Jak wygląda zabieg usuwania włókniaka?

Zmiany najczęściej usuwa się chirurgicznie w znieczuleniu miejscowym. W zależności od wielkości i lokalizacji włókniaka, zabieg może wykonać stomatolog, może on skierować pacjenta do chirurga szczękowo-twarzowego, a nawet chirurga plastycznego. Może się okazać, że konieczne będzie wykonanie biopsji, aby wykluczyć obecność komórek rakowych. Można rozważyć również laser stomatologiczny lub wstrzyknięcie kortykosteroidów bezpośrednio do zmienionej tkanki.

„W gabinecie stomatologicznym takie zmiany mogą być usunięte, ale tylko w przypadku, gdy mają łagodny charakter. Zabieg usuwania włókniaków jest bezpieczną i dość rutynową procedurą. Rana po zabiegu goi się na ogół szybko i bez komplikacji, dzięki czemu można wrócić do codziennej higieny jamy ustnej.” – uspokaja stomatolog.

Jak przeciwdziałać powstawaniu włókniaków?

Najlepszą profilaktyką włókniaków jamy ustnej jest unikanie podrażnień i rzucenie palenia. W przypadku drażniących śluzówki wypełnień, zniszczonych lub połamanych koron zębowych o nierównych krawędziach konieczne jest ich skontrolowanie, modyfikacja lub wymiana. Jeśli urazy spowodowane są nerwowym przygryzaniem, powinniśmy poszukać sposobów na redukcję stresu takich jak aktywność fizyczna, medytacja, a także zadbać o sen i regenerację organizmu.