Diagnostyka zaćmy

Okazuje się, że zaćma dotyka nie tylko starszych, ale również dzieci, także te całkiem malutkie. Należy do problemów okulistycznych, które dotykają 33% przypadków problemów z widzeniem na świecie, a nieleczona może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Diagnostyka zaćmy rozpoczyna się od wizyty w gabinecie lekarskim i skrupulatnego wywiadu. Badanie oka przeprowadza się po uprzednim rozszerzeniu źrenicy i polega na analizie przedniego odcinka gałki ocznej oraz wziernikowaniu dna oka za pomocą wziernika okulistycznego oraz lampy szczelinowej. Niekiedy potrzebne jest również przeprowadzenie badania ultrasonograficznego.

Pierwsze objawy zaćmy to zmętnienie soczewki oka i pogorszenie ostrości widzenia, zamazanie obrazu, wrażenie przyciemnienia i wyblakłości kolorów. Występuje upośledzenie widzenia w jasnym świetle i z bliska (zaćma podtorebkowa tylna), zmiana wady wzroku w kierunku krótkowzroczności (zaćma jądrowa) oraz pogorszenia widzenia o zmroku i w ciemnych pomieszczeniach (zaćma kolorowa). Coraz trudniej jest nam ocenić odległość, a intensywne źródła światła potrafią nas oślepić np. reflektory pojazdów. Trudności te nie zanikają po zastosowaniu okularów. Mogą jej towarzyszyć choroby współistniejące np. choroby siatkówki.

Starzenie społeczeństwa sprzyja rozwojowi choroby. Katarakta (inna nazwa) pojawia się u około 50% ludzi w wieku 65-74 lat oraz mniej więcej u 70% osób powyżej 75. roku życia. W większości przypadków mówimy, że jest to tzw. zaćma starcza. Może jednak występować również jako choroba wrodzona lub rozwinąć się w wieku dziecięcym – w tym przypadku wśród przyczyn wymieniane są infekcje wewnątrzmaciczne i choroby zakaźne przebyte przez matkę podczas ciąży (np. różyczka, cukrzyca czy toksoplazmoza). Do przedwczesnego mętnienia soczewki dochodzi również w sytuacji współistnienia innych chorób oczu (krótkowzroczność)  lub w wyniku chorób ogólnych (jak cukrzyca). Ryzyko zachorowania na zaćmę (również u młodych osób) może się zwiększyć na skutek stosowania leków, np. sterydów, kortykosteroidów, pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia czy też na skutek zanieczyszczenia środowiska.

Rozpoznanie zaćmy zwykle jest równoznaczne z kwalifikacją do leczenia operacyjnego. Szacuje się, że każdego roku w Polsce wykonuje się ponad 300 tys. zabiegów usunięcia zaćmy. W 2021, w trakcie pandemii, liczba operacji zmniejszyła się o 120 tys.

Warto mieć świadomość, że usunięcie zaćmy jest zabiegiem mało obciążającym, który można wykonać w każdym wieku. O ile nie pojawiają się dodatkowe komplikacje, wynikające z chorób współistniejących, efekty są szybko uzyskiwane zarówno u młodszych, jak i starszych pacjentów. Niemal zawsze jest to zabieg krótkotrwały, bezbolesny i obarczony niskim ryzykiem. Zdecydowanie poprawia komfort życia. wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym.

Zabieg usunięcia zaćmy jest refundowany przez NFZ, a czas oczekiwania na operację potrafi być różny w poszczególnych placówkach. Część pacjentów decyduje się na zabiegi komercyjne wybierając sztuczne soczewki o ponadstandardowych cechach, na przykład pozwalające na uniezależnienie się od okularów po operacji zaćmy.

– Chirurgiczne usunięcie zaćmy polega na wykonaniu małego nacięcia rogówki, przez które usuwana jest zmętniała soczewka oka i zostaje zastąpiona sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Nacięcie jest niewielkie, dlatego po zabiegu nie stosuje się szwów, co znacznie przyspiesza gojenie. Zabieg trwa około dziesięciu minut i jest praktycznie bezbolesny. Choć znieczuleniu podlega jedynie powierzchnia oka, to operowani znajdują się pod stałym nadzorem anestezjologa. Pacjenci jeszcze tego samego dnia mogą wrócić do domu. Poprawa jakości widzenia następuje szybko – powrót do pełnej sprawności wzroku zajmuje zaledwie kilka dni. W znakomitej większości przypadków efekty operacji są bardzo zadowalające i przywracają komfort życia. Osoby te mogą znów swobodnie wykonywać codzienne czynności, oglądać telewizję, czytać książki czy samodzielnie się poruszać – mówi dr n. med. Marcin Jezierski, okulista, operator warszawskiego szpitala enel-med Centrum, które realizuje zabiegi w trybie refundowanym i prywatnym od lat, operując na wysokiej jakości sprzęcie medycznym, który umożliwia przeprowadzenie wszystkich potrzebnych badań podczas jednej wizyty kwalifikacyjnej.