Mądre sposoby na pobranie krwi u dzieci

Praca z pacjentem to ciągły rozwój kompetencji, zwłaszcza z malutkim pacjentem. Warto stale wzbogacać swoją wiedzę i umiejętności, a efektywność mierzyć nie tylko brakiem łez, bądź ich ograniczeniem, ale również uśmiechem i wdzięcznością maluchów.

Pobranie krwi od dzieci jest zadaniem wymagającym, zarówno dla małych pacjentów, specjalisty, jak i ich rodziców. Można znacząco ułatwić ten proces, przekształcając go we wspólną zabawę-wyzwanie. Kluczowa jest rola dorosłych - przeprowadzających zabieg pobrania materiału, ale także opiekujących się dzieckiem.

Zacznijmy od początku - na badanie zazwyczaj kieruje naszego malucha lekarz. Uzasadnieniem takiego badania oprócz choroby, mogą być niepokojące objawy takie jak:

• ciągłe zmęczenie, osłabienie organizmu i brak energii,
• szybki spadek masy ciała bez zmiany diety i stopnia aktywności fizycznej,
• nawracające infekcje różnego typu,
• bóle stawów i kości wyrażane płaczem,
• pojawianie się dużej ilości siniaków oraz powolne gojenie się ran i skaleczeń.

Nie zawsze widać to na wizycie lekarskiej, więc poza badaniem zleconym przez lekarza albo corocznym badaniem profilaktycznym, z całą pewnością warto też wykonać morfologię krwi u dziecka prywatnie, dla samych siebie, kiedy jako opiekunowie czujemy, że coś może być nie tak, jak być powinno.

Badaniem krwi zdiagnozować można między innymi:

• infekcje bakteryjne i wirusowe,
• zaburzenia odporności i choroby autoimmunologiczne,
• alergie,
• stany zapalne,
• anemię,
• cukrzycę i stan przedcukrzycowy,
• białaczkę i inne nowotwory,
• choroby krwi, takie jak skaza krwotoczna.

Każdy rodzic wie, że wiąże się to z lekkim stresem i niepokojem, jednak nie ma się czego bać – są sposoby, aby dziecko przeszło przez to niezwykle ważne badanie łagodnie i bez stresu.

Wzorcowe mogą stać się Śląskie Laboratoria Analityczne i położna Weronika Janus, która wyjaśnia czym kierować się przy wyborze laboratorium, co warto zrobić na kilka dni przed planowaną wizytą w punkcie pobrań i w dniu pobrania.

Obok istotnych fizycznie wskazówek, o których piszemy pod artykułem, poruszają kwestie psychologiczne, o których często zapominamy.

Szczerość i zaufanie to podstawa

Czy będzie bolało? Chyba każdego rodzica korci, by na to pytanie dziecka o procedurę pobrania krwi odpowiedzieć przecząco. Specjaliści przestrzegają jednak przed próbą ukrycia prawdy. – Zupełnie nieuczciwe byłoby twierdzenie, że pobieranie krwi jest całkowicie bezbolesne. Takie kłamstwo może zadziałać raz, jednak ryzykujemy utratę zaufania swojego malucha w przyszłości. Zdecydowanie nie warto. Pobieranie krwi może sprawiać dyskomfort podobny do szczypnięcia czy ugryzienia przez komara. Odpowiadając na pytania dziecka starajmy się odnosić do doświadczeń, które są mu znane.

Pamiętajmy o odpowiednim doborze słów, niech będą to słowa pełne wsparcia. Unikajmy sformułowań wywołujących strach. Zdarza się, że rodzic w przypływie emocji przedstawia dziecku ultimatum, na przykład: „jeśli nie pobierzemy krwi tutaj, zrobimy to w szpitalu” bądź przekonuje dziecko do przyjścia na badanie mówiąc, że pobranie krwi będzie z palca (a okazuje się to niemożliwe). Metoda pobrania zależy od wielu czynników a przede wszystkim od rodzaju i liczby zleconych badań, dlatego to personel podejmuje decyzję o metodzie poboru (a gdy istnieje taka możliwość, pozostawia wybór rodzicowi).

Zwróćmy uwagę także na to, aby odnosić się do personelu punktu pobrań spokojnym tonem - dziecko od razu zauważy ewentualne podenerwowanie rodzica, co przełoży się na odczuwane przez małego pacjenta napięcie. Wszystkie wymienione zachowania mogą spowodować utratę zaufania już na początku wizyty a personel w tej sytuacji mimo starań może okazać się bezradny – radzi Weronika Janus.

Domowy punkt pobrań krwi

Pobierająca radzi, by przygotowanie zacząć od rozmowy z dzieckiem: po co w ogóle wykonuje się badania i dlaczego są one tak ważne. W kolejnym kroku warto oswajać poszczególne elementy całej procedury. – Warto pokazać dziecku, jak wygląda punkt pobrań. Na naszych stronach sla.pl oraz badaj.to każda lokalizacja ma swój opis wraz ze zdjęciami. Pokażmy dziecku, jak wygląda samo pomieszczenie, wskażmy szczegóły takie jak fotel do pobrań czy leżanka. Opowiedzmy o tym, co będzie się po kolei działo; od przekroczenia progu punktu pobrań do odbioru wyników badań.

Dobrą metodą będzie także zabranie dziecka do punktu pobrań w celu zaznajomienia się z miejscem, sprzętem i personelem. Podczas takiej wizyty mały pacjent może zadać osobie pobierającej pytanie, przedstawić swoje obawy a nawet dostać do domu rekwizyty takie jak strzykawka (rzecz jasna bez igły) czy probówka do zabawy w „domowy punkt pobrań krwi”– mówi specjalistka i podkreśla: – Kluczowe jest zainwestowanie czasu w dokładne przygotowanie dziecka do wizyty w punkcie pobrań.

Zaplanujmy razem zabawę w „domowy punkt pobrań krwi”. Przygotujmy krzesło, zabawkową strzykawkę i załóżmy białe ubrania, przypominające strój medyczny. Możemy też włączyć do zabawy ulubioną pluszową maskotkę dziecka. Stwórzmy wspólnie rysunek lub kolorowankę. Możemy narysować krzesło do pobrań, pielęgniarkę, igłę, mamę lub tatę i dziecko jako małego pacjenta. Jeśli maluch podaruje taki rysunek osobie pobierającej krew, ta na pewno będzie zachwycona! Opowiedzmy dziecku, że nawet jego ulubione postacie z bajek, takie jak Sky z „Psiego Patrolu”, regularnie odwiedzają punkty pobrań, aby dbać o swoje zdrowie. Sky nawet leci tam na swoich skrzydłach!

Przykładowy opis wizyty w punkcie pobrań, do wykorzystania w rozmowie z dzieckiem: „Za kilka dni wybierzemy się razem do punktu pobrań na badania krwi. Są one potrzebne, abyśmy znaleźli i zlikwidowali przyczynę Twojego problemu/ upewnili się, że jesteś zdrowa/-y. Na początku pani pielęgniarka obejrzy Twoje rączki za pomocą opaski/stazy, dzięki której całe badanie będzie krótsze. Następnie pokaże Ci, w jaki sposób będziesz musiał/ła trzymać rękę. Będę cały czas przy Tobie i będę trzymać Twoją dłoń, abyś nie musiał/-a się bać. Kolejnym krokiem będzie zdezynfekowanie badanego miejsca specjalnym płynem. Podczas badania możesz poczuć ukłucie/ szczypnięcie/ ugryzienie przez komara, ale najważniejsze jest, aby nie poruszyć ręką. Pielęgniarka na pewno postara się wykonać badanie bardzo delikatnie i jak najszybciej, dlatego musimy wszyscy współpracować. Możemy umówić się z panią pobierającą, że będziemy razem na przykład liczyć do dziesięciu, mówić wierszyk, rozmawiać o czymś albo śpiewać Twoją ulubioną piosenkę (takie lub podobne zajęcia skutecznie redukują stres i skupienie dziecka na wykonywanej procedurze co wpływa bezpośrednio na jego odczucia, jak i na jakość pobranego materiału). Po zakończonym badaniu nakleimy plaster i bardzo możliwe, że otrzymasz nagrodę od pani pielęgniarki za bycie super odważnym pacjentem!”.

Mądre wsparcie rodzica

Zdaniem ekspertów rola rodzica lub opiekuna podczas pobierania krwi jest równie ważna, co rola specjalisty przeprowadzającego zabieg. – Współpraca z osobą pobierającą krew jest najważniejszym zadaniem rodzica w punkcie pobrań. Na początku wizyty warto zapytać pielęgniarkę, jak możemy pomóc i poprosić dziecko, by uważnie słuchało wskazówek. Rozważmy możliwość zrobienia sobie badań - widząc rodzica w tej sytuacji, dziecko może poczuć się bezpieczniej.

Wybór ma znaczenie

Specjaliści zwracają uwagę, że udogodnienia oferowane przez wybrane punkty pobrań z myślą o najmłodszych pacjentach mogą być bardzo pomocne i znacząco usprawnić procedurę pobrania materiału. Na co zwracać uwagę? – Czy w danym punkcie pobrań obowiązuje pierwszeństwo dla rodziców z małymi dziećmi? Czy można zgłosić się na badania wcześnie rano (na przykład już od godz. 6.00), kiedy wiele maluchów jest już aktywnych po przebudzeniu? Czy w punkcie pobrań jest atrakcyjny kącik dziecięcy, gdzie można uspokoić się i przygotować do pobrania? To przykłady naprawdę pomocnych udogodnień, ale czasami przydatne okazują się dodatkowe możliwości, takie jak na przykład możliwość pobrania próbki w domu małego pacjenta czy opcja zamrożenia próbki z surowicą krwi by w razie konieczności powtórzenia badań móc wykorzystać już raz pobrany materiał i nie narażać malucha na ponowną procedurę (w badaj.to i Śląskich Laboratoriach Analitycznych przy pobraniu krwi żylnej oferujemy taką usługę już za 1 zł – nieduży wydatek, a unikamy ryzyka ponownego poboru materiału w razie potrzeby).

Ważne jest także przeszkolenie personelu pobierającego materiał od najmłodszych pacjentów. Warto to sprawdzić. Wszystkie szczegóły składają się nie tylko na sprawnie przeprowadzoną procedurę, ale także na otwartość dziecka na badania profilaktyczne jako takie i właściwą postawę prozdrowotną w przyszłości – przekonuje Weronika Janus.

Wskazówki przed badaniem:

• ubierzmy dziecko w koszulkę z krótkim rękawem lub luźną bluzkę, którą łatwo podwinąć;
• w przypadku najmłodszych niemożliwe jest utrzymanie długiej przerwy pomiędzy posiłkami, dlatego u dzieci do 3. roku życia najlepiej wybrać się na badanie tak, aby wchodząc do gabinetu dziecko było co najmniej godzinę po posiłku;
• starsze dzieci należy przyprowadzić na badanie na czczo, przynajmniej trzy godziny od ostatniego posiłku a docelowo 8-10 godzin (po nocnym wypoczynku dziecka);
• w przypadku niemowlaka mleko należy podać nie później niż 30 minut przed badaniem;
• nie zapominajmy o nawodnieniu - nawet przed samym wejściem do gabinetu dziecko może jeszcze napić się wody – niesmakowej i niegazowanej – bez tego krew jest zagęszczona, a żyły mniej widoczne;
• po pobraniu należy choć chwilkę uciskać miejsce wkłucia, by zapobiec powstaniu siniaka.

Jeśli dziecko używa smoczka, koniecznie zabierz go ze sobą – jest on dla dziecka ukojeniem i swego rodzaju formą relaksu. Korzystaj z uspokajaczy, które zna - misi szumisi lub małych odtwarzaczy z uspokajającą muzyką dla dzieci. Staraj się również odwrócić jego uwagę, mów do niego łagodnym i spokojnym głosem, który przyniesie mu poczucie bezpieczeństwa. Możesz też delikatnie masować lub głaskać dziecko, co pozwoli mu się rozluźnić.

Każdy maluch jest inny, więc może być konieczne wypróbowanie różnych technik, aby znaleźć tę, która najlepiej na niego działa. Pamiętaj, że najważniejsze jest to, aby zachować spokój i cierpliwość, ponieważ Twoje emocje mogą wpłynąć na stan emocjonalny dziecka.

Broszura edukacyjna dotycząca przygotowania do pobrania krwi u najmłodszych pacjentów opracowana przez Śląskie Laboratoria Medyczne i badaj.to jest dostępna pod adresem: https://badaj.to/ebook/e-book_jak_przygotowac_dziecko_do_badania_krwi.pdf.