TDZ: Co roku ponad 4000 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy. Połowa z nich umiera. Dlaczego Pana zdaniem tak się dzieje? Problem tkwi w leczeniu czy profilaktyce?

Dr Andrzej Radecki: Przede wszystkim profilaktyka. Ogromnym problemem jest niska frekwencja kobiet w programach profilaktycznych. Często zastanawiam się z czego to wynika i nie potrafię odpowiedzieć sobie na to pytanie. Wielokrotnie słyszymy słowa krytyki pod adresem lekarzy że oszczędzają na badaniach, nie wystawiają skierowań. Kiedy jest możliwość wykonania bezpłatnych badań np. cytologicznych, nie ma chętnych. W moim gabinecie przyjmuję wszystkie pacjentki które zgłaszają się w danym dniu, nie trzeba czekać na wizytę, a i tak ilość badań cytologicznym nie przekracza 30 % populacji kobiet które powinno wykonać takie badanie. Uważam że nie ma problemu z dalszą diagnostyką i leczeniem zmian wykrytych w badaniu cytologicznym. Przykładem mogą być ostatnie pacjentki u których badanie cytologiczne wykazało zmiany wymagające pilnego leczenia. Zostały odpowiednio skierowane i już są po zabiegach operacyjnych lub w trakcie radio terapii. Niestety dwie z nich zgłosiły się zbyt późno aby móc je operować ( jedna z pacjentek nie była 27 lat u ginekologa – od czasu kiedy urodziła drugie dziecko w wieku 23 lat.

TDZ: Dlaczego Pana zdaniem rak szyjki macicy jest taki groźny?

A.R.: Ponieważ u wielu pacjentek jest zbyt późno wykryty aby mógł być radykalnie leczony. A przyczyną takiego stanu jest to co powiedziałem wcześniej. Przede wszystkim badania profilaktyczne.

TDZ: Jak możemy się przed nim uchronić?

A.R.: Badania cytologiczne. Jest to tak zwana profilaktyka wtórna. Należy także pamiętać o profilaktyce pierwotnej. Wiadomo że rak szyjki macicy jest związany z infekcją onkogennymi wirusami HPV. Badania potwierdzają wysoką skuteczność szczepień przeciw wirusowi HPV. Ważne jest tutaj odpowiedni moment wykonania szczepienia – przed zakażeniem wirusem. Szczególnie dobre efekty uzyskuje się szczepiąc osoby przed inicjacją seksualną, ale także u osób aktywnych seksualnie są wskazane ponieważ duża cześć populacji nie jest zarażona wirusem HPV. Profilaktyka pierwotna to także odpowiedni styl życia i unikanie ryzykownych zachowań które mogą prowadzić do zakażenia , nie tylko wirusem HPV ale i innymi chorobami.

TDZ: Kto jest w grupie ryzyka?

A.R.: Uważa się że aby rozwinął się rak szyjki macicy niezbędne jest zakażenie wirusem HPV ale nie każde zakażenie wywoła raka szyjki macicy. Konieczne jest współistnienie innych czynników, zaliczamy do nich: wczesne rozpoczęcie życia seksualnego, dużą liczba partnerów seksualnych, palenie tytoniu, długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej, współzakażenia innymi patogenami (np. HIV, Chlamydia trachomatis, EBV, HSV), deficyt odpornościpredyspozycje genetyczne, wiek, wysoką rodność, śródnabłonkową neoplazję szyjki (CIN) w wywiadzie, dietę ubogą w antyoksydanty.

TDZ: Wiele kobiet rezygnuje z wykonania badania cytologicznego, ponieważ boją się bolesności badania, bądź właściwie nie wiedzą na czym one polega. Czy mógłby Pan opowiedzieć czym jest cytologia i dlaczego warto włączyć to badanie do naszego kalendarza?

A.R.: Badanie cytologiczne jest badaniem całkowicie bezbolesnym, nie inwazyjnym nie ma naruszenia ciągłości tkanek. Badanie cytologiczne polega na pobraniu komórek z tarczy części pochwowej i kanału szyjki macicy specjalną szczoteczką (podobna do szczoteczki do mycia butelek ale oczywiście dużo mniejszą ma ok. 2 cm długości i 3 mm średnicy). Następnie wykonuje się rozmaz na szkiełku, utrwala się specjalnym płynem i przekazuje do laboratorium gdzie jest oceniane. Pobranie samego rozmazu do badania cytologicznego zajmuje dosłownie kilkanaście sekund a może uratować niejedno życie kobiety Wynik badania jest po kilku dniach.

TDZ: Jak przygotować się do badania?

A.R.: Badanie cytologiczne jest podstawowym badaniem wykonywanym w gabinecie ginekologicznym i nie wymaga specjalnego przygotowania. Należy jednak pamiętać czego nie robić przed badaniem. Przed badaniem należy dokładnie umyć krocze żelem do higieny intymnej o odczynie kwaśnym, gdyż jest to naturalny odczyn narządów płciowych kobiety (mydła mają odczyn zasadowy i niszczą naturalną florę okolic intymnych kobiety). Przed badaniem cytologicznym nie należy też stosować irygacji, czyli przepłukiwania pochwy. Wszelkie leki stosowane dopochwowo powinny być odstawione co najmniej na 6 dni przed wykonaniem badania. Nie wolno też używać dopochwowych środków antykoncepcyjnych oraz wskazane jest powstrzymanie się od współżycia seksualnego na 3 dni przed wykonaniem badania. Badanie najlepiej wykonać około połowy cyklu miesiączkowego, czyli średnio 3-4 dni po ustaniu krwawienia miesiączkowego. Nie zaleca się ponadto wykonywania badania później niż 4 dni przed następną miesiączką. Cytologia powinna być wykonywana stale od momentu rozpoczęcia współżycia seksualnego. U kobiet ze zwiększonym ryzkiem zachorowania na raka szyjki macicy (liczni partnerzy seksualni, nawracające stany zapalne pochwy, rak szyjki macicy w rodzinie, krwawienia kontaktowe z pochwy) badanie cytologiczne pochwy powinno być wykonywane raz na rok. Kobiety z mniejszym ryzkiem zachorowania (stały partner seksualny lub zmieniany nie częściej niż co 12 miesięcy, prawidłowe wyniki poprzedniego badania cytologicznego) powinny wykonywać cytologię co najmniej raz na dwa lata.