Ministerstwo Zdrowia deklaruje kolejne zmiany w zakresie pozasądowego dochodzenia roszczeń za tzw. zdarzenia medyczne i funkcjonującego sposobu rekompensowania szkód poniesionych w związku z błędami medycznymi. Do czasu przygotowania projektu nowej regulacji, pacjentom którzy doświadczyli skutków błędów lekarskich przysługują dwie drogi dochodzenia swoich roszczeń, pozasądowa przed Wojewódzkimi Komisjami ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych oraz sądowa, na drodze postępowania cywilnego.

Czym jest zdarzenie medyczne

Zdarzenie medyczne kwalifikuje się jako zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będącego następstwem diagnozy (jeżeli spowodowała niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby) lub leczenia (w tym wykonania zabiegu operacyjnego, zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego) niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną.

Postępowanie przed Wojewódzką Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych

Zakres kompetencji Wojewódzkich Komisji ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych obejmuje orzekanie o zdarzeniu medycznym, czyli ustalanie, czy w danym przypadku doszło do błędu lekarskiego. Wszczęcie postępowania przed komisją zależy wyłącznie od woli poszkodowanego. Rozpoczyna je wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego złożony przez poszkodowanego pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego, a w przypadku śmierci pacjenta – jego spadkobiercy, którzy muszą do wniosku załączyć dokument potwierdzający ich prawa do spadku. Wniosek należy złożyć do właściwej miejscowo adekwatnej do siedziby szpitala, w którym doszło do zdarzenia, wojewódzkiej komisji.

Odpis wniosku komisja doręcza kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczycielowi. Kierownik podmiotu i ubezpieczyciel przedstawiają swoje stanowisko w sprawie w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku wraz z dowodami na poparcie swojego stanowiska. Nieprzedstawienie stanowiska jest równoznaczne z akceptacją wniosku w zakresie dotyczącym okoliczności w nim wskazanych oraz proponowanej wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia.

Wniosek należy złożyć w terminie 1 roku od dnia, w którym podmiot składający wniosek dowiedział się o wystąpieniu zdarzenia medycznego. Termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym ono nastąpiło.

Komisja przeprowadza postępowanie dowodowe, w którym może wzywać do składania wyjaśnień, żądać dokumentacji prowadzonej przez podmiot leczniczy prowadzący szpital, w tym dokumentacji medycznej, przeprowadzać postępowanie wyjaśniające w podmiocie leczniczym prowadzącym szpital, dokonywać wizytacji pomieszczeń i urządzeń szpitala oraz powoływać biegłych. Komisja ma cztery miesiące na rozpoznanie sprawy i wydanie orzeczenia. Ustawodawca nie przewiduje jednak sankcji za niedotrzymanie tego terminu. W praktyce rozpatrywanie spraw może trwać nawet rok.

Po przeprowadzeniu postępowania komisja wydaje w formie pisemnej orzeczenie o zdarzeniu medycznym albo jego braku, wraz z uzasadnieniem, które doręcza się podmiotowi składającemu wniosek, kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczycielowi. W terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia podmiotom tym przysługuje prawo złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Komisja rozpatruje go w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania.

W terminie 30 dni od dnia bezskutecznego upływu 14-dniowego terminu o  złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy albo otrzymania orzeczenia wydanego w wyniku wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, uczestnicy procedury mogą wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia komisji wojewódzkiej.

W terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o bezskutecznym upływie 14-dniowego terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ubezpieczyciel przedstawia podmiotowi składającemu wniosek propozycję odszkodowania i zadośćuczynienia. Maksymalna wysokość świadczenia, czyli odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego pacjenta, który doznał zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia wynosi 100 000 zł. W wypadku śmierci pacjenta jego najwyższa wartość to 300 000 zł. Podmiot składający wniosek w terminie 7 dni od dnia otrzymania propozycji za pośrednictwem komisji składa ubezpieczycielowi oświadczenie o jej przyjęciu albo odrzuceniu. Przyjmując propozycję poszkodowany zrzeka się wszelkich roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę mogących wynikać ze zdarzeń medycznych w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. W przypadku przyjęcia propozycji ubezpieczyciela stanowi ona tytuł wykonawczy w rozumieniu przepisów o postępowaniu cywilnym.

Wszczęcie postępowania przed komisją czasowo nie dopuszcza do drogi sądowej. Oznacza to, że gdy w związku z tym samym zdarzeniem prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie lub zadośćuczynienie pieniężne albo toczy się postępowanie cywilne w tej sprawie, nie wszczyna się postępowania przed Wojewódzką Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. W wypadku, gdy komisja wyda orzeczenie o zdarzeniu medycznym i podmiot, który złożył wniosek zgodzi się na zaproponowane odszkodowanie i zadośćuczynienie, droga sądowa jest niedopuszczalna.

Dochodzenie odszkodowania i zadośćuczynienia przed sądem w postępowaniu cywilnym

Alternatywą dla postępowania przed komisją wojewódzką jest skierowanie powództwa do sądu. Zakres roszczeń, jakie przysługują poszkodowanemu jest znacznie szerszy niż w przypadku postępowania przedsądowego. Poszkodowany może, oprócz odszkodowania i zadośćuczynienia, domagać się także renty.

W  procesie sądowym niezwykle ważne jest ustalenie odpowiedzialności lekarza/szpitala na przyszłość, co oznacza, że jeśli w przyszłości stan zdrowia poszkodowanego pogorszy się, może on dochodzić od nich dalszych roszczeń.

Procedurę sądowego dochodzenia odszkodowania za szkodę medyczną należy rozpocząć od skonstruowana pozwu. Niezwykle ważne jest ustalenie podmiotu, który należy pozwać. Może to być zarówno konkretny lekarz, szpital jak i ubezpieczyciel. Eksperci wskazują, że zdarzają się przypadki, kiedy pacjent leczył się w wielu placówkach i bardzo trudno jest ustalić, w której z nich doszło do zakażenia czy innego zdarzenia, które doprowadziło do powstania szkody. W pozwie należy określić, jakiego roszczenia poszkodowany chce dochodzić oraz w jakiej wysokości. Trzeba też wskazać szkodę medyczną, jaka została wyrządzona. W praktyce ustala się ją na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej. Na poparcie swojego stanowiska do pozwu należy dołączyć dowody w postaci kserokopii dokumentacji medycznej, wcześniej sporządzonych opinii biegłych, rachunków i faktur, które potwierdzą rzeczywiście poniesione koszty leczenia a ponadto wskazać świadków. Pozew podlega opłacie, która uzależniona jest od wysokości dochodzonego roszczenia – 5% wartości przedmiotu sporu, nie więcej jednak niż 100.000 zł.

Postępowanie przed sądem polega przede wszystkim na ustaleniu odpowiedzialności danego podmiotu za szkodę medyczną oraz wysokości należnego świadczenia odszkodowawczego. Sam proces w polskich realiach jest niezwykle skomplikowany pod względem dowodowym oraz długotrwały. Średni czas trwania procesu odszkodowawczego to od 2 do 4 lat. Długość postępowania i rozmiar szkody przekłada się również na koszty, do których zaliczyć należy m.in. opłaty sądowe od pozwu, zaliczki na wydatki biegłych, wynagrodzenie biegłego za sporządzenie opinii oraz koszty zastępstwa procesowego profesjonalnego pełnomocnika – podsumowuje Mariusz Kowolik.

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej błędem medycznym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Wyjątkowo, w wypadku gdy wyrządzona szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Wysokość zasądzanych przez polskie sądy odszkodowań za szkody medyczne daleka jest od wielomilionowych kwot zasądzanych w Stanach Zjednoczonych, o których słyszy się w mediach. Niemniej jednak w wypadku, gdy szkoda jest niewielkich rozmiarów, korzystniejsze dla pacjenta jest skorzystanie z trybu pozasądowego. W sprawach bardziej skomplikowanych trafniejszym wyborem będzie skierowanie sprawy na drogę sądową – przekonuje Mariusz Kowolik z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy.Czy tego chcemy czy nie, słodki smak kocha prawie każdy. Uwielbienie do niego wynika z naszych genów i czystej fizjologii. Słodycz oznacza dla mózgu szybko dostępną energię, dlatego nie powinno się z niej całkowicie rezygnować. Niektórzy próbują zastąpić tradycyjny cukier innymi słodkościami jak np. stewią, syropem daktylowym, cukrem kokosowym. Ile jest prawdy a ile mitu o ich właściwościach i czy rzeczywiście egzotyczne „słodziwa” pomogą nam pomóc w zrzuceniu zbędnych kilogramów?