Porozmawiajmy

Pierwszy etap to rozmowa z protetykiem. Niezbędny jest dokładny wywiad oraz badanie ortopedyczno-rehabilitacyjnego. Ważne są okoliczności amputacji, przebieg leczenia itd. Liczą się również codzienne dotychczasowe obowiązki oraz zainteresowania.

– Bardzo wiele zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Na przykład dla osoby z amputacją w obrębie przedramienia, wykonującej pracę biurową związaną z kontaktami z petentami lub klientami, najbardziej optymalnym wyborem będzie proteza kosmetyczna – pozwala ona na pozycjonowanie palców wedle potrzeby oraz doskonale imituje utraconą kończynę, jest również bardzo lekka – nie powoduje uczucia zmęczenia ręki z powodu przeciążenia – tłumaczy Katarzyna Piechnik, protetyk kończyn górnych współpracująca z Fundacją Poland Business Run.

„Odrobina” cierpliwości

Wybór modelu protezy w zakładzie protetycznym to nie wszystko. W zależności od fizycznego i psychicznego stanu zdrowia pacjenta, jego potrzeb, niezbędnych podzespołów i samej protezy, od pierwszej rozmowy z pacjentem do odbioru protezy mija zwykle od miesiąca do pół roku.– Czasem przed pobraniem miary kikut przez ok. 1-1,5 miesiąca musi być bandażowany lub trzeba nosić pończochę kompresyjną – zwłaszcza w przypadku niedawno przebytej amputacji, ponieważ dochodzi do sporych wahań obwodowych. Aby wykonać dobry i wygodny lej, trzeba poczekać aż ustanie opuchlizna, zagoją się rany i uzyskamy stabilność w wymiarach. Najczęściej jednak proteza jest gotowa dla pacjenta do 1,5 miesiąca – tłumaczy Sławomir Szczupacki, rehabilitant współpracujący z Fundacją Poland Business Run.

Aby rozpocząć proces protezowania, musimy odczekać na odpowiednie zagojenie rany po amputacji, a następnie przygotować się na okres przyzwyczajania do protezy i ćwiczeń, by nauczyć się swobodnie nią posługiwać.

Proteza w sam raz

Po pierwszej konsultacji z protetykiem oraz wyborze odpowiednich podzespołów i materiałów, nadchodzi czas na pobranie miary – sprawdzane są odpowiednie wymiary kikuta i zdrowej kończyny, wykonywany jest też odlew gipsowy, który pozwala stworzyć negatyw kikuta.

– Najważniejszym elementem protezy jest lej, jego dopasowanie decyduje o wygodzie i funkcjonalności całej protezy. Dlatego protetyk musi pracować z ogromną precyzją nad modelem, na podstawie którego stworzy testowy lej protezowy. Coraz częściej używa się do tego technologii 3D – poprzez zeskanowanie kikuta i wydruk jego modelu – mówi Sławomir Szczupacki.

Po wykonaniu przez technika wykonuje próbnego leju na przymiarkę ostatecznie dopasowuje się kształt i wszystkie wymiary, które posłużą do wykonania protezy właściwej.

– Lej jest jedynym elementem, który realnie może być tymczasowy, ponieważ w trakcie rehabilitacji i pierwszych tygodni, a czasem miesięcy użytkowania protezy, kikut pacjenta zmienia się – warto ten okres przeczekać, użytkując protezę z lejem testowym, który daje protetykowi możliwość formowania termicznego i odkształcania jej w dowolnym miejscu w celu lepszego dopasowania – tłumaczy protetyk Robert Rochmiński.

Ile potrzeb, tyle protez

Nie istnieje uniwersalna proteza dla wszystkich potrzeb. Można natomiast mówić kilku ich podstawowych typach. Proteza funkcjonalna, inaczej mechaniczna, to kończyna do użytku codziennego, pozwalająca na podstawową aktywność oraz swobodną pracę. W przypadku protez kosmetycznych (estetycznych) ich zadaniem jest zamaskowanie braku kończyny: są lekkie, powleczone materiałem imitującym skórę i dają możliwość układania palców. Stosowane są w sytuacjach, gdy priorytetem jest wygląd (najczęściej dotyczy to kończyn górnych). Wielu osobom takie protezy zapewniają przede wszystkim komfort psychiczny.

– W pracy często spotykam się z partnerami biznesowymi – wygląd zewnętrzny stanowi wówczas ważny czynnik mogący wpłynąć na powodzenie negocjacji. Obecnie zdarza się, że moja uwaga jest skupiona na tym, by tuszować niedoskonałości starej, wysłużonej protezy. Nowa kończyna, o którą się staram, ma z założenia stanowić wierne odzwierciedlenie utraconej w wypadku ręki. Nie tylko pomoże mi w odzyskaniu pewności siebie, ale przyczyni się do poprawy komfortu życia – codzienne czynności będę mógł wykonywać bez oporów, automatycznie i naturalnie. Jest to dla mnie niezmiernie ważne, w szczególności na płaszczyźnie psychicznej – tłumaczy Radosław Jaworski, beneficjent Łódź Business Run 2017.

Protezy sportowe to ostatnia grupa: wykonane są ze specjalnie dobranych materiałów wysokiej trwałości, gwarantujących bezpieczeństwo podczas uprawiania sportów oraz umożliwiających wymianę oraz odpowiednie mocowanie końcówek dedykowanych danemu zajęciu.

– Dzięki pomocy biegaczy Poland Business Run otrzymałem protezę biegową – pewnie wiele osób kojarzy jej wygląd – sprężynowa stopa ma charakterystyczny kształt, który umożliwia odpowiednią amortyzację oraz odbicie. Dzięki niej w 2015 roku, w 6 miesięcy po amputacji mogłem stanąć na starcie Poland Business Run razem z osobami, które wcześniej pomogły mi w zdobyciu środków na protezę – mówi Kamil Aleksejew, jeden z beneficjentów Poland Business Run.

Proteza do zadań specjalnych

Proteza kończyny górnej pomoże wykonać podstawowe czynności np. ubranie się czy przygotowanie posiłku. Proteza kończyny dolnej natomiast pozwoli „stanąć na nogi” i w miarę możliwości swobodnie poruszać. Są jednak osoby, które od sztucznej kończyny oczekują więcej: chcą pływać, żeglować czy jeździć na rowerze? Dla nich tworzy się protezy do zadań specjalnych!

– Dla bardziej wymagającego pacjenta, np. zapalonego żeglarza, najlepszym rozwiązaniem będzie proteza z wymiennymi końcówkami, takimi jak hak mechaniczny i ręka robocza z funkcją chwytną, a do tego lej zbrojony dodatkową mocną warstwą włókna węglowego. Taka proteza pozwala na wykonywanie praktycznie wszystkich zadań jakie są konieczne podczas żeglugi bez obawy, że proteza nie podoła postawionym przed nią zadaniom. Po odpowiednich ćwiczeniach oraz z dobrze dobraną protezą pacjent może powrócić do uprawiania ulubionych sportów – wyjaśnia protetyk Katarzyna Piechnik.

Mimo iż materiały służące do wykonywania protez są bardzo trwałe, nie oznacza to, że jedna wystarczy na całe życie. Podobnie jak wiele innych rzeczy codziennego użytku, z upływem czasu również protezy zużywają się lub przestają pasować na pacjenta (jak buty czy ubrania). Ze względu na zużycie materiałów lub podzespołów Sztuczna kończyna wymaga serwisu lub wymiany raz na kilka lat.

Pamiętajmy, że powrót do płynnego wykonywania codziennych obowiązków zależy nie tylko od doboru podzespołów, ale także od pacjenta. Proces wymaga wykonywania odpowiednich ćwiczeń, adaptacji do użytkowania protezy i treningów. Aby zapewnić swoim beneficjentom profesjonalną i kompleksową pomoc Fundacja Poland Business Run, otworzy niebawem Centrum Rehabilitacji, w którym znajdą nie tylko niezbędną pomoc fizyczną, ale też wsparcie psychologiczne.