Badania przesiewowe w ramach Zdrowej Klasy, prowadzone od września 2009 r. przez Fundację tak dla zdrowia ukazują pogarszającą się kondycję fizyczną dzieci w wieku szkolnym. U blisko połowy z 800 przebadanych drugoklasistów stwierdzona została wada postawy, która wymaga dalszego postępowania i leczenia (cykliczne raporty z badań dostępne na www.takdlazdrowia.pl). Problemy zdrowotne dzieci pogłębiają dodatkowo: narastający problem ciężkich plecaków, brak ergonomii miejsca pracy ucznia, ograniczona ilość miejsc na zajęciach korekcyjnych.

Czym skorupka za młodu ... .

- Bardzo ważne jest, aby o rozwój prawidłowej postawy dziecka zadbać już od pierwszych tygodni życia dziecka -  radzi Anna Nocny, położna z długoletnim stażem. - Przestrzegajmy naturalnego rytmu rozwoju czynności fizjologicznych. Nie rozwijajmy na siłę naszych pociech, każde dziecko samo potrafi zasygnalizować potrzebę siedzenia, wstawania czy chodzenia i robi to wtedy, kiedy jest na to gotowe. Nie należy zbyt wcześnie pionizować niemowlęcia. W tym okresie rozwoju kręgosłup, zwłaszcza w odcinku szyjnym, nie jest jeszcze na tyle wydolny, aby utrzymywać ciężką główkę dziecka. Unikajmy stosowania podpórek z poduszek, podciągania za rączki, chodzików itp. Niedopuszczalne jest unoszenie dziecka za nóżki podczas przewijania czy kąpieli. Zmiana pozycji jest oczywiście wskazana i konieczna, starajmy się często układać dziecko na brzuszku, oczywiście pod opieką osoby dorosłej i w odpowiednim odstępie czasu od posiłku, aby nie wywoływać ucisku na żołądek. Czas leżakowania na brzuszku należy wydłużać stopniowo. Pozycja ta wymusza pracę mięśni grzbietu, poprawia pracę przewodu pokarmowego. Ważnym aspektem jest, aby jak najwcześniej rezygnować z rożków, wymuszają bowiem pozycję nadmiernie wyprostowanych nóżek. Dzieci starsze należy nosić okrakiem na biodrze. Przed ukończeniem 6 tygodnia życia każda mama powinna udać się z dzieckiem do Poradni Preluksacyjnej, gdzie maluszek zostanie przebadany przez lekarza ortopedę.

Dzieci w wieku przedszkolnym powinny mieć zapewnioną odpowiednią porcję ruchu. Maluchy należy zachęcać  do zabaw wymagających częstej zmiany pozycji. Przedszkolaki coraz więcej czasu zaczynają przebywać w pozycji siedzącej, wykonując np. prace plastyczne, podczas zabawy puzzlami itp. Pamiętajmy, aby podczas tych zajęć zadbać o ich prawidłową postawę poprzez dopasowanie stoliczka i krzesełka do wzrostu dziecka.

Pierwszoklasista w szkole

Państwowa Inspekcja Sanitarna dopuszcza ciężar plecaka dziecka w pierwszej klasie szkoły podstawowej do 3 kg. Przekroczenie tej wagi grozi pojawieniem się wad postawy wynikających z przeciążenia układu ruchu. Waga plecaka nie powinna przekraczać zatem 10% masy ciała dziecka.

- Bardzo  ważne jest, aby nauczyć zarówno dzieci, jak i rodziców, tego w jaki sposób pakować przybory szkolne - mówi Monika Socha, nauczyciel SP 24 w Toruniu. - Już na pierwszych zajęciach proszę, aby dzieci rozpakowały swoje tornistry i wspólnie oceniamy, co jest niezbędne do zajęć danego dnia, a co zbyteczne. Dzieci bardzo często pakują niepotrzebne rzeczy typu: pamiętnik, notesik, piętrowe piórniki, napoje litrowe –  to wszystko ma swoją wagę. Wyrobienie w nich nawyku pakowania tylko potrzebnych przyborów zaprocentuje w przyszłości - dzieci nauczą się jak oszczędzać swoje kręgosłupy. Zachęcamy też uczniów do pozostawiania części przyborów szkolnych w klasie. Mamy specjalne szafki, w których mogą pozostawiać farby, bloki, wycinanki itp. Istotna jest również edukacja rodziców, aby kontrolowali plecaki swoich pociech. Już podczas pierwszych zakupów przyborów szkolnych warto zwrócić uwagę na to, co nasze dziecko będzie dźwigać przez najbliższe miesiące. Lepiej jest kupić dziecku dwa 36 kartkowe zeszyty w miękkiej okładce, niż jeden 96 kartkowy w twardej, ważący ok. 0,5 kg. Przy zakupie plecaka kierujmy się rozsądkiem, a nie modą i zwróćmy uwagę, ile dany tornister waży. Najlżejsze dostępne na rynku mają wagę ok. 0,6 kg.

- Ważne jest również, aby nauczyć dziecko noszenia tornistra jak najdłużej - radzi Hanna Walczak, nauczycielka W-F w SP 24 w Toruniu, prowadząca zajęcia gimnastyki korekcyjnej. - Plecak czy tornister noszony na dwóch ramionach równomiernie rozkłada ciężar, nie powodując np. bocznych skrzywień kręgosłupa czy asymetrii barków - bardzo powszechnej wady postawy, wywołanej noszeniem ciężaru na jednym ramieniu.

Pozostaje jeszcze problem ciężkich podręczników. - W naszej szkole uczniowie nauczania początkowego mają dwa komplety podręczników - mówi Katarzyna Matyjanowska, Wicedyrektor SP 5 w Toruniu. - Wydawnictwo zaopatrzyło naszą szkołę w dodatkowe bezpłatne egzemplarze, które pozostają w szkole. W ten sposób dzieci w ogóle nie noszą ze sobą podręczników.

Problem pogłębia się w klasach starszych, gdy przybywa przedmiotów i waga plecaka rośnie. - W klasach 4-6 plecaki są przerażająco ciężkie - komentuje Monika Socha - Zdarza się, że dzieci pakują plecaki na poniedziałkowe zajęcia, dokładając w kolejne dni tygodnia kolejne zeszyty i książki, tak, że w piątek mają już cały komplet.

Dobrym pomysłem jest zorganizowanie w szkole kiermaszu używanych podręczników, tak aby uczniowie młodszych klas mogli nabyć od swoich starszych kolegów po znacznie niższej cenie drugi, zapasowy komplet do pozostawienia w klasie (chociaż jeden na ławkę). Innym rozwiązaniem może być to, aby siedzący w jednej ławce uczniowie umawiali się między sobą kto i jaki podręcznik będzie przynosić do szkoły danego dnia czy tygodnia i nie dźwigać  wszystkich.


Monika Biniak-Olkiewicz