Swędzący problem

Grzybica stóp dotyka aż od 15 do 30% całej populacji i stanowi  ⅕ wszystkich schorzeń stóp. Główną przyczyną jest grzyb Trichophyton rubrum, ale często też Trichophyton mentagrophytes. Rozwój tych dermatofitów na naszych stopach powoduje początkowo tylko świąd, nasilający się po zdjęciu butów lub skarpet, następnie pojawiają się złuszczające, zarumienione obszary i pojedyncze pęcherze. Nieleczona grzybica prowadzi do pęknięć naskórka i rozległego zaczerwienianie obejmującego całe stopy, może pojawić się na innych partiach ciała.

Na rynku znajdziemy szeroką pomoc

Większość przypadków poddaje się leczeniu miejscowemu. Jedynie przy bardzo długotrwałym zakażeniu i nasilonemu rogowaceniu wskazana jest terapia ogólna w postaci doustnej. Bez recepty dostępnych jest wiele preparatów w postaci zasypek, pudrów, aerozoli, maści czy żeli. Jeśli jednak leczenie to nie pomoże należy niezwłocznie udać się do dermatologa.

Jest wiele skutecznych leków , wybór zależy od upodobań i doświadczeń każdego lekarza. Często stosuje się pochodne imidazolowe – 2 razy dziennie przez 4 tygodnie . Można też stosować terbinafinę 2 razy dziennie w okresie dwóch tygodni. Terbinafina posiada również właściwości przeciwzapalne, które wspomagają terapię. Leki powinno stosować się bezpośrednio po kąpieli i dokładnym osuszeniu stóp. Preparaty należy nakładać również na zdrową skórę, w odległości ok. 2 cm od zmian chorobowych. Unikamy częstego moczenia nóg, które może zaostrzyć objawy. Warto po zakończeniu terapii zdezynfekować buty i skarpety 10% roztworem formaliny (dostępnym na receptę). Do naczynia nalewamy formalinę, wkładamy do foliowego worka wraz butami i skarpetami na 12 – 18 godzin. Następnie skarpety pierzemy, a buty wywietrzamy. Dezynfekcja jest ważna, gdyż dermatofity mogą przeżyć w obuwiu, dywanikach łazienkowych i kabinach prysznicowych wiele miesięcy.

Profilaktyka przed wszystkim

Korzystając z publicznych kabin prysznicowych na basenie lub saunie bardzo ważne jest używanie klapek. Grzyby uwielbiają wilgotne i ciepłe środowisko. Staranne osuszanie stóp, szczególnie przestrzeni między palcowych i noszenie tylko bawełnianych skarpet, które zmniejszają wilgotność bardziej niż syntetyczne powinny być stałym elementem profilaktyki. Podczas lata najlepiej zabudowane obuwie odłożyć do szafy. Systematyczne nawilżanie i natłuszczanie również chroni nas przed zakażeniem. Nowością są cynamonowe wkładki do butów, które posiadają przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze właściwości. Znaczenie profilaktyczne mają również pudry przeciwgrzybicze.

Stopa sportowca

Grzybica stóp jest to schorzenie, które kojarzy się z brakiem higieny. Oczywiście jest to czynnik sprzyjający jednak nie najważniejszy. Tłumaczenie łacińskiej nazwy schorzenia tinea pedis-  stopa sportowca, atlety. Duża potliwość jest czynnikiem sprzyjającym, jak również cukrzyca, obniżona odporność czy choroby naczyń krwionośnych.

Podwójny problem

Grzybica stóp często współistnieje z zakażeniem paznokci. Leczenie tylko jednej formy będzie powodować stałe nadkażanie i utrzymywanie zakażenia. Grzybica paznokci (tinea unguium) zdecydowanie częściej dotyczy paznokci stóp niż rąk. Jest to najczęstsza postać zakażenia grzybiczego skóry, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza. Do zakażenia płytek predysponuje ucisk mechaniczny spowodowany na przykład obuwiem. Większą skłonność do zachorowań mają pacjenci z zaburzeniami odporności. Co może być spowodowane chorobą lub leczeniem oraz zaburzeniami hormonalnymi (np. zespół Cushinga, niedoczynność tarczycy). Nici grzyba początkowo penetrują przede wszystkim przestrzenie międzykomórkowe płytki paznokciowej, dając w części zajętych paznokci widoczny pod lupą charakterystyczny obraz siatki. Zajęta płytka paznokcia staje się matowa, łatwo się kruszy, grubieje. Pojawia się onycholiza, czyli odchodzenie płytki paznokciowej. Przybiera również inne zabarwienie od żółtego do brązowego.  Przy zakażeniach trwających kilka czy kilkanaście lat może dochodzić do całkowitego zniszczenia paznokci.

Leczenie od środka

W przypadku zakażenia paznokci zdecydowanie częściej trzeba stosować leczenie doustne. Miejscowe, zewnętrzne skuteczne jest tylko wtedy, jeśli zajęte są pojedyncze płytki, a zmiany grzybicze są niewielkie. Lekarz może przepisać doustnie np. terbinafinę czy itrakonazol. W przypadku leczenia zewnętrznego możemy stosować lakiery przeciwgrzybicze, czy zestaw bifonazolu z 10% mocznikiem, który to na drodze chemicznej usuwa zmienioną chorobowa część paznokcia, co sprzyja uzyskaniu korzystnego efektu terapeutycznego. W wyjątkowych przypadkach, gdzie zajęta jest już cała macierz paznokcia stosuje się leczenie skojarzone, czyli leczenie doustne z preparatami do użytku zewnętrznego.

Nawet po całkowitym ustąpieniu często występują skłonności do nawrotów. Dlatego tak bardzo ważna jest profilaktyka.  

Michalina Kuźmiak, e-mail: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Bibliografia
1. Dermatologia. Burgdorf, Plewig, Wolff, Landthaler
2. Dermatologia. Szybka informacja kliniczna. Fred F. Ferri
3. Choroby skóry. Dla studentów medycyny i lekarzy. Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski
4. Dermatologia w praktyce. Pod redakacją Marii Błaszczyk – Konstaneckiej, Hanny Wolskiej
5. Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową. Redakcja naukowa: Jacek Szepietowski, Adam Reich

Młoda Farmacja - Sosnowiec, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach