Antybiotykoterapia – skuteczność i bezpieczeństwo
Wraz z okresem jesienno-zimowym wzrasta zapadalność na choroby infekcyjne, które wymagają zastosowania odpowiedniej farmakoterapii. O prawidłowym doborze antybiotyku decyduje lekarz po ustaleniu przyczyny podłoża choroby. Znając mechanizmy działania poszczególnych leków wybiera odpowiednią terapię. Każdy pacjent powinien zdawać sobie sprawę z wagi przyjmowania tego typu leków. Sam trafny wybór antybiotyku to tylko połowa sukcesu. Druga połowa udanej terapii zależy od pacjenta, jego świadomości i dyscypliny. Antybiotyk zawsze należy przyjmować o stałej porze, godzinę przed lub dwie godziny po posiłku. Zapobiega to zmniejszeniu przyswajania leku. Należy go przyjmować w równym odstępie czasu, zawsze do samego końca terapii niezależnie od wystąpienia subiektywnie odczuwalnej poprawy. Przerwanie przyjmowania leku może spowodować nawrót infekcji lub wystąpienie oporności bakterii chorobotwórczych na stosowany antybiotyk. Antybiotyki zawsze popijamy wodą. Niedopuszczalne jest popijanie ich mlekiem, zwłaszcza antybiotyków z grupy tetracyklin! Należy wyłączyć z diety przyjmowanie preparatów zawierających wapń oraz leki stosowane w nadkwasocie, gdyż obniżają one jego skuteczność. I co najważniejsze zawsze przyjmujemy leki pod kontrola lekarza.
Antybiotykoterapia a stosowanie innych leków
Pacjenci, których stan zdrowia wymaga zastosowania antybiotykoterapii, często z powodu innych schorzeń współistniejących przyjmują równocześnie inne leki. Zwiększa to ryzyko wystąpienia niekorzystnych interakcji między spożywanymi lekami. Antybiotyki mogą obniżać skuteczność doustnej antykoncepcji hormonalnej. Stosujące ją kobiety podczas leczenia antybiotykami oraz tydzień po zakończeniu ich podawania powinny zastosować dodatkową, niehormonalną metodę zapobiegania ciąży. Leki zobojętniające nadkwaśność soku żołądkowego oraz zmniejszające wydzielanie kwasu solnego mogą upośledzać wchłanianie antybiotyków do krwioobiegu. Powinno się zachować około dwugodzinną przerwę pomiędzy przyjmowaniem obu preparatów. Stosowanie antybiotyków z grupy tetracyklin hamuje wytwarzanie protrombiny i nasila działanie leków przeciwzakrzepowych. Antybiotyki z grupy makrolidów (erytromycyna, klarytromycyn, roksytromycyna) mają zdolność do hamowania metabolizmu leków, który zachodzi przy udziale cytochromu P450. Możliwość wystąpienia interakcji farmakokinetycznych jest szczególnie istotna u pacjentów przyjmujących statyny (leki obniżające stężenie cholesterolu i triglicerydów we krwi), leki przeciwdepresyjne oraz niektóre leki przeciwbólowe (metadon, fentanyl, kodeina, tramadol).
Działania niepożądane
Antybiotyki podawane doustnie nie mają wybiórczego działania tylko i wyłącznie na bakterie patogenne. Wpływają również na dobroczynną mikroflorę jelita. U pacjenta mogą wystąpić nudności, wymioty oraz bóle brzucha i biegunka. Biegunka poantybiotykowa może się pojawić już w trakcie farmakoterapii jak i do kilku tygodni po jej zakończeniu. Przyjmowanie probiotyku w trakcie kuracji antybiotykiem i kilka dni po jej zakończeniu skutecznie uchroni nas od niepożądanych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Częstym działaniem niepożądanym jest zniszczenie naturalnej flory bakteryjnej narządów rodnych kobiet. Jest to przyczyną występowania poantybiotykowych infekcji i zakażeń grzybiczych pochwy. Dlatego nie zapominajmy podczas terapii antybiotykiem o suplementacji odpowiednim probiotykiem, który ochroni i odbuduje dobroczynną florę bakteryjną, a tym samym przyczyni się do zapobiegania niepożądanym działaniom ze strony przewodu pokarmowego i żeńskich narządów płciowych.
Podsumowując
Statystyki wskazują na nadużywanie antybiotyków i częste ich stosowanie niezgodnie z przeznaczeniem. Polska znajduje się w czołówce krajów europejskich pod względem ilościowego spożycia antybiotyków na przeciętnego mieszkańca. Zdarza się, że są stosowane w infekcjach wirusowych, w których nie wykazują efektu terapeutycznego. Narasta oporność bakterii na antybiotyki i chemioterapeutyki oraz często dochodzi do wystąpienia działań niepożądanych o różnym obrazie klinicznym. Zanim usilnie będziemy prosić lekarza o wypisanie recepty na antybiotyk, zastanówmy się dobrze, czy rzeczywiście nasz stan zdrowia wymaga zastosowania leku przeciwbakteryjnego.
Emilia Juszkiewicz, magister farmacji