20 października jest w Polsce dniem szczególnym, bo poświęconym chorym na osteoporozę. Schorzenie topolega przede wszystkim na zachwianiu równowagi między budową nowej tkanki kostnej a obumieraniem starej, co w rezultacie prowadzi do zwiększonej podatności chorego na złamania. W Polsce osteoporozą zagrożonych jest już 9 milionów osób a dramatyzmu dodaje fakt, iż większość z nich dowie się o swojej chorobie dopiero gdy dojdzie do złamania. Warto zatem poznać bliżej mechanizm jej działania i nauczyć się jak jej zapobiegać.

Przyczyny

Osteoporoza, czyli stopniowa utrata tkanki kostnej, jest procesem naturalnym i nieuniknionym. Dzieje się tak w wyniku niedostatecznego wbudowania wapnia i fosforanów do kości lub nadmiernego wykorzystywania tych minerałów przez organizm, co powoduje „rozcieńczenie” szkieletu. Schorzenie to występuje przede wszystkim u kobiet po menopauzie, czego główną przyczyną jest ustanie ochronnego działania estrogenów. Coraz częściej jednak choroba ta dotyka także mężczyzn, co jest następstwem zażywania przez nich  hormonów (np. w przypadku leczenia astmy), ograniczania aktywności ruchowej, nieprawidłowego działania hormonów tarczycy (zwłaszcza w wypadku ich nadczynności) a także przebytych chorób (m.in. rak kości, zespół Cushinga).

Objawy

Przez wiele lat chory może nie wykazywać żadnych objawów osteoporozy. Dolegliwości, jeśli już występują, obejmują głównie bóle pleców lub szyi, stopniowe pochylanie się sylwetki i zmniejszenie wzrostu. Nierzadko występują również bóle na odcinku piersiowym i między łopatkami, jednak najczęściej schorzenie to pojawia się od razu pod postacią powikłań spośród których najpopularniejszymi są złamania szyjki kości udowej, nadgarstka i kręgów.  Co ciekawe, dochodzi do nich bez wyraźnych przyczyn a choremu wystarczy często drobny upadek z wysokości własnego ciała.

Leczenie

Podstawowym celem leczenia jest zapobieganie złamaniom i podobnym urazom. Warto także pamiętać, iż jest to proces długotrwały (trwa on do końca życia), który wymaga od pacjenta niezwykłej konsekwencji i dyscypliny. W leczeniu osteoporozy stosuje się dwa typy leków: pierwszy z nich (estrogeny, kalcytonina, bifosofniany, raloksifen) ma za zadanie hamowanie komórek odpowiedzialnych za stopniowe niszczenie kości, natomiast drugi (witamina D, różnego rodzaju fluorki, parahormon, pochodne wapnia) pobudza ich odbudowę. Dzięki odmiennemu działaniu środki te doskonale się uzupełniają, ułatwiając przy tym codzienne funkcjonowanie osób cierpiących na osteoporozę.

Profilaktyka

Aby uniknąć jednak długotrwałego leczenia warto pamiętać o profilaktyce dzięki której nasze kości pozostaną mocne jeszcze długo po przejściu na emeryturę. Wbrew pozorom, nie jest to zadanie trudne, ponieważ do głównych czynników zmniejszających ryzyko zachorowania na osteoporozę zaliczyć można przede wszystkim ograniczenie spożycia alkoholu i całkowite zaprzestanie palenia tytoniu a także zwiększenie aktywności fizycznej poprzez codzienne wykonywanie nieforsujących ćwiczeń (szybki spacer, jazda na rowerze, pływanie). Kolejnym istotnym elementem profilaktyki jest unikanie sytuacji sprzyjających upadkom poprzez likwidację przedmiotów o które można się potknąć, starannie dobrane obuwie antypoślizgowe, korzystanie z poręczy oraz wspomaganie poruszania się (balkoniki, laski, podpórki). Niezwykle ważne jest także leczenie zaburzeń równowagi i krążenia. Dodatkowo należy także pamiętać o tym, by już od najmłodszych lat dostarczać organizmowi odpowiednią dawkę wapnia w postaci naturalnej lub- jeśli nasza dieta nie zawiera tego składnika w odpowiedniej ilości- w formie preparatów.

Jak widać, osteoporoza jest chorobą wymagającą od pacjenta wiele cierpliwości i samodyscypliny, dlatego warto zadbać o siebie już w młodości aby uniknąć lub zminimalizować późniejsze problemy. W ciągu roku jest przecież tyle innych, ciekawszych świąt, które można obchodzić: nie pozwólmy zatem aby Dzień Osteoporozy stał się kiedyś naszym dniem i już dziś zacznijmy dbać o siebie i swoje kości.

Paulina Pietrzak