Kiedy dziecko nie mówi płynnie, pojawia się pytanie – czy i kiedy odpowiednio zareagować? Jąkanie się jest problemem, z którym trudno sobie poradzić, ale nie oznacza wcale trudnego i pełnego problemów życia. Światowy Dzień Osób Jąkających (się) obchodzony jest 22 października.

Jąkanie charakteryzuje się brakiem płynności w mówieniu. Źródła takiego stanu rzeczy upatruje się w nadmiernych skurczach mięśni oddechowych, artykulacyjnych lub też fonacyjnych.

Jakie są najczęstsze objawy jąkania się?

• powtarzanie sylab lub wybranych słów,

• powtarzanie tej części zdania lub tych słów, przed którymi miało miejsce zająknięcie się,

• wydłużanie wymowy głosek, najczęściej samogłosek.

Ponadto można zauważyć u osoby jąkającej się szereg innych zachowań, jak np.

• odwracanie wzroku od rozmówcy,

• czerwienie się lub blednięcie,

• wzmożoną potliwość,

• zasłanianie twarzy rękoma,

• przyspieszone bicie serca,

• próby mówienia na bezdechu lub wdechu,

• mrużenie, zaciskanie lub drganie powiek,

• ściszanie głosu, jakby w chęci ukrycia przed otoczeniem zaburzeń płynności mowy,

• zastępowanie pewnych słów innymi (jeśli osoba wie, że będzie mieć problem z ich wyartykułowaniem),

Często twarze osób jąkających się wyrażają strach, niepewność. Brak płynności wysławiania się sprawia, że osoby doświadczają poczucia dyskomfortu, szczególnie w sytuacjach publicznych wystąpień, wypowiedzi.

Jakie są źródła?

W wieku szkolnym obserwuje się u dzieci jąkających się nieśmiałość, podporządkowanie się innym lub przeciwnie – złość i agresywne zachowania. Szkoła często bywa dla młodych osób miejscem upokorzeń i ogromnego stresu.
Jednocześnie dziecko częściej ucieka się do przyjaźni i zabaw z młodszymi od siebie. Jeżeli dziecko jest dość długo obciążone jąkaniem, wówczas w późniejszym okresie może ono znacznie obniżać swoje życiowe aspiracje, być bardziej uległe, podporządkowane.

Bardzo często zdarza się, że jąkający popadają w logofobię czyli paniczny strach przed mówieniem. Mogą być mniej aktywni na lekcjach – nie wypowiadać się z obawy przed ośmieszeniem kolegów i koleżanek, bardziej płaczliwi, agresywni lub po prostu unikać chodzenia do szkoły.

Źródła jąkania się mogą być różnorakie od dziedzicznych, wrodzonych (np. słabość układu nerwowego), przez choroby infekcyjne, naśladownictwo, aż po traktowanie jąkania jako objaw nerwowy. W dzieciństwie powodem jąkania może być przeświadczenie, że nie jest się lubianym albo na tyle dobrym, aby sprostać wymaganiom.
Wśród innych czynników znajdują się i takie jak: doznanie silnego emocjonalnego napięcia (np. przestraszenie się czegoś lub kogoś, znaczna zmiana w otoczeniu dziecka, jak w przypadku rozłąki z opiekunami, rozwód rodziców, pojawienie się na świecie rodzeństwa - młodszej siostry lub brata) lub naśladowanie jąkania innego dziecka (w ten sposób dziecko chce zwrócić na siebie uwagę lub zamanifestować bliższy kontakt ze znajomym).

W okresie dorastania również pojawiać się mogą problemy – szczególnie w relacjach z płcią przeciwną. Osoba jąkająca się często izoluje się, unika kontaktów z innymi, co może powodować popadanie w samotność, objawiać się nerwowością, słowną agresją.

W życiu dorosłym osoby też mogą przeżywać różnego typu lęki i frustracje. Najczęściej związane są one z troską o to, jak zostaną potraktowani przez innych, jak zostanie odebrana ich przerywana wypowiedź, jednym słowem pojawiają się nasiąknięte lękiem pytania typu: „jak mnie ocenią, co o mnie pomyślą, czy przypadkiem nie zostanę upokorzony czy wyśmiany?”

Jakie najczęściej błędy popełnia się podczas wychowywania dziecka mającego trudności z płynnością mówienia?

Największym winowajcą jest niecierpliwość. Brak wyrozumiałości ze strony bliskich, a szczególnie rodziców może powodować, że dziecko jeszcze bardziej będzie przeżywać swoją niedyspozycję, np. interpretowanie milczenia dziecka jako jego niewiedzy, brak empatii i niezauważanie cierpienia, które manifestuje się przyspieszonym biciem serca, zamykaniem się w sobie czy obronnym usztywnianiem się. Bo dziecko na swój sposób może reagować na problemy, jakie ma ze swobodnym wypowiadaniem i kontaktowaniem się z rówieśnikami.

Rodzic nie powinien zapominać, że jego reakcje w znacznym stopniu rzutują na to, co dziecko będzie o sobie myśleć, jaki obraz siebie będzie budować. Doradzenie w stylu: „mów wolniej”, „nie musisz się spieszyć” niestety nie przynoszą skutku, bo w zasadzie nie o tempo mowy w tym przypadku chodzi. Zbyt częste zwracanie dziecku uwagi powoduje, że myśl o jąkaniu będzie ciągle dziecku towarzyszyć, utrwalając w nim lęk przed mówieniem, uświadamia mu bowiem jego inność, budzi niepokój.

Podjęcie w miarę szybko terapii jest w stanie przynieść wiele korzyści. Przy okazji należy jednak pamiętać, że nie istnieje jedna sprawdzona i skuteczna metoda, która byłaby lekarstwem dla każdego jąkającego się. Stąd często konieczność podejmowania przez terapeutę różnych sposobów leczenia.

źródło: www.poprostuzdrowo.pl