Anhedonia (z języka greckiego: an „bez” oraz hedeone – „przyjemność”) - niezdolność do odczuwania przyjemności, utrata zainteresowań, brak motywacji – to jeden z kluczowych objawów depresji. To stan, w którym życie nie ma kolorów, smaku, nie towarzyszą mu chwile radości. Anhedonia zaburza funkcjonowanie społeczne, jest jedną z głównych przyczyn ograniczenia aktywności życiowej człowieka, który jej doświadcza.

Termin anhedonia został wprowadzony przez francuskiego psychologa i filozofa Theodule-Armand Ribota w 1896 roku, który wskazał na anhedonię jako symptom w wielu zaburzeniach psychicznych, jak i cechę osobowości.

Według klasyfikacji DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) - kryteriów diagnostycznych zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, anhedonia to osłabienie zainteresowania lub przyjemności w reakcji na bodziec, który w przeszłości był postrzegany jako przyjemny lub jako nagroda.

Urojenia

Spychają w przepaść nas.

Pełzam po dnie odbijam się od ścian.

Brnij kochanie, niełatwy nadszedł czas.

… Wnikaj aż w krwioobieg,

W ciała katatonię

Wnikaj aż stracisz oddech

W jutra  anhedonię

Kasia Kowalska, Anhedonia (fragment)

W grudniowym numerze czasopisma „Psychiatria” pan dr Tomasz Szafrański zwrócił uwagę na trudności w zrozumieniu tego objawu depresji:

„Anhedonia jest bowiem jednym z objawów, który tak naprawdę trudno nam sobie wyobrazić. Cóż z tego, że opis jest klarowny? Proste pytania o nasze małe, codzienne przyjemności, nie oddają całego horroru, w którym człowiek dostaje się pod szklany klosz i wprawdzie wegetuje tam dalej, ale jak hodowla, w świecie, gdzie dotyk już nie dotyka, słońce nie głaszcze po skórze, jajeczko nie ma smaku, a jeśli nawet ma, to nie ma się na nie ochoty. W świecie, w którym znajomi są obojętni, a «Brazylijski serial już nie cieszy jak kiedyś i nawet seks jest banalny».

(…) Nie wszyscy chorzy na depresję mają anhedonię – nieco ponad 1/3, ale jej obecność oznacza zwykle większe całościowe nasilenie objawów zespołu depresyjnego, gorsze funkcjonowanie społeczne i gorsze rokowanie co do poprawy. Niestety anhedonia jest także objawem, który często ustępuje dopiero na końcu, wiele tygodni po ustąpieniu innych objawów depresji.”

OBJAWY ANHEDONII:

Anhedonia, zwłaszcza w stanach mniej nasilonej depresji, może być bardziej odczuwalnym objawem, ale paradoksalnie jest on bardzo często trudny do zauważenia i zdiagnozowania.

Najbardziej powszechną w ocenie anhedonii jest skala SHAPS (Snaith-Hamilton Pleasure Scale).

Skala Snaitha-Hamiltona do oceny anhedonii.

Klasyczne narzędzie przeznaczone do oceny deklarowanego odczuwania przyjemności przez pacjenta w ciągu ostatnich kilku dni. Badany ma określić jak bardzo zgadza się ze stwierdzeniem, że jedna z 14 wymienionych czynności lub sytuacji sprawiłyby mu przyjemność:

1. Oglądanie ulubionego programu w telewizji lub słuchanie ulubionej audycji radiowej

2. Przebywanie z rodziną lub przyjaciółmi

3. Hobby i rozrywki

4. Spożywanie ulubionej potrawy

5. Ciepła kąpiel lub orzeźwiający prysznic

6. Przyjemny zapach kwiatów, lasu, morza lub świeżo pieczonego chleba

7. Widok uśmiechniętych twarzy innych ludzi

8. Zmiana wyglądu na bardziej korzystny

9. Czytanie książki lub czasopisma

10. Filiżanka herbaty lub kawy lub inny ulubiony napój

11. Drobiazgi jak słoneczny dzień, telefon od przyjaciela

12. Piękny widok lub krajobraz

13. Pomaganie innym

14. Otrzymanie pochwały

Anhedonia jest jednym z czynników prognostycznych samobójstwa. Według amerykańskich badań, przeprowadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia,  (Collaborative Program on the Psychobiology of Depression-Clinical Studies), anhedonia oraz stany niepokoju i lęku stanowiły główne czynniki ryzyka prób samobójczych w ciągu roku od zdiagnozowania choroby, tzw. „wczesnych samobójstw”. Anhedonię stwierdzono zwłaszcza u pacjentów którzy popełnili samobójstwo w ciągu roku od "przyjęcia na leczenie/do szpitala".

Sześć zwiastunów/zapowiedzi samobójstwa (stwierdzone wśród pacjentów, u których zdiagnozowano stany depresyjne w ciągu ostatniego roku):

• ataki paniki
• ostry niepokój
• zmniejszona koncentracja
• długotrwała bezsenność
• umiarkowane nadużywanie alkoholu
• zaawansowany stan braku odczuwania zainteresowania lub przyjemności (anhedonia)

Źródła:

1. www.psychika.eu
2. www.capefearpsych.org, Suicide Assessment SAD PERSONS
3. Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Redakcja wydania polskiego Jacek Wciórka. Wyd. Elsevier 2008
4. Agnieszka Prymus, Marek Krzystanek, Krystyna Bednarska-Półtorak, Irena Krupka-Matuszczyk, Agomelatyna – nowe perspektywy terapii zaburzeń afektywnych oraz zaburzeń snu, w: Problemy Medycyny Rodzinnej, marzec 2009, vol. XI, nr 1.
5. B. Łoza, T. Parnowski, Nowa depresja. Nowe leczenie, Wydawnictwo Medical Education, Warszawa2012.
6. M. Di Giannantonio, G. Martinotti, Anhedonia and major depression: the role of agomelatine, European Neuropsychopharmacology (2012) 22, S505-S510
7. WM Patterson, Dohn HH, Bird J, Patterson GA. Evaluation of suicidal patients: the SAD PERSONS scale. Psychosomatics. 1983;
8. Jan Fawcett, William A. Scheftner, Louis Fogg, Ph.D., David C. Clark, Ph.D., Michael A. Young, Don Hedeker and Robert Gibbons,  The American Journal of Psychiatry,
   Time Related Predictors of Suicide in Major Affective Disorder, September 1990

1. Jan Fawcett, Journal of Clinical Psychiatry, Predictors of Eady Suicide: Identification and Appropriate Intervention, October 1988