Jaskra to choroba polegająca na trwałym uszkodzeniu nerwu wzrokowego. Cierpi na nią około 67 mln ludzi na świece. W Polsce około 700 tyś. Szacuje się, że ok 6 mln ludzi w Polsce w wyniku tej choroby jest całkowicie niewidomych.

Jaskra to choroba polegająca na trwałym uszkodzeniu nerwu wzrokowego. Dokładny powód powstania choroby nie jest wyjaśniony.

Wiadomo, że przyczynia się do tego wzrost ciśnienia śródgałkowego spowodowane działaniem cieczy wodnistej, która nie mogąc opuścić gałki ocznej gromadzi się w oku, powodując wzrost ciśnienia wewnątrz oka.

 

Nacisk, jaki wywiera na nerw wzrokowy powoduje jego obumieranie i utratę wzroku. Rolą płynu jest odtruwanie oka. Płyn ten fizjologicznie wypływa z oka  i jest uzupełniany nowo powstałym.

 

Jeżeli oko wypełnia się płynem szybciej niż opróżnia to ciśnienie w oku wzrasta.

Kolejna przyczyna jest zwężenia naczyń doprowadzających krew w obrębie gałki ocznej do nerwu wzrokowego, czego konsekwencja jest obumieranie nerwu wzrokowego i ślepotę. W prawidłowym oku odbywa się stałe krążenie płynu śródocznego, które obmywa przejrzyste tkanki oka i utrzymuje prawidłowe ciśnienie śródoczne.

Czynniki ryzyka:

–         wiek powyżej 35 roku życia

–         dziedziczność ( badania kontrolne min 1x w roku osoby, u których w rodzinie są przypadki jaskry)

–         zbyt intensywnie liczone RR

–         rasa

–         niskie RR

–         zaburzenia gospodarki tłuszczowej

–         krótkowzroczność powyżej - 4,0 dioptrii

Na jaskrę cierpi około 67 mln ludzi na świece. W Polsce około 700 tyś. Szacuje się, że ok 6 mln ludzi w Polsce w wyniku tej choroby jest całkowicie niewidomych.

Objawy:

–         obniżenie ostrości wzroku

–         znaczne ograniczenie pola widzenia

Ma to związek z tzw: kątem przesączenia. U 30 % chorych stwierdza się tzw: szeroki kąt przesączania- tutaj ciecz wodnista wewnątrz gałki ocznej ma trudności z opuszczeniem gałki ocznej. Wywołany tym wzrost ciśnienia postępuje bardzo powoli, bezboleśnie i może trwać latami nie dając przez ten czas objawów, aż do całkowitego zniszczenia nerwu wzrokowego. Stopniowa utrata widzenia przez postępujące zawężenie pola widzenia. Często jedynym objawem są mroczki w polu widzenia. U 20 % rozpoznaje się zamykający kąt przesączania. Tu objawy są nagłe. Mogą występować gwałtowne bóle głowy z bólem oczu oraz zamgleniem widzenia. Podczas wzrostu ciśnienia śródgałkowego spada ostrość widzenia, gdy ciśnienie śródgałkowe rośnie, ostrość widzenia także ulega pogorszeniu.

Rozpoznanie:

–         tonometria – badanie ciśnienia wewnątrz gałkowego

–         tonografia – badanie zdolności odpływu cieczy z gałki ocznej

–         genioskopia – badanie kąta przesączenia

–         badanie tarczy nerwu wzrokowego ( w fazie zaawansowanej tarcza nerwu ma barwę bledszą co jest spowodowane zanikiem włókien nerwowych.

–         Perymetria – badanie pola widzenia

Leczenie:

–         jaskra jest chorobą nieuleczalna

–         upośledzenie wzroku, które już nastąpiło jest nieodwracalne. Odpowiednio wczesne rozpoznanie choroby daje duże szanse na zatrzymanie dalszego jej rozwoju.

Celem leczenia jest powstrzymanie postępu choroby, a konkretnie niszczenia nerwu wzrokowego.

Niezbędne jest podjęcie przez pacjenta bardzo systematycznego leczenia. Należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza i terminowo zgłaszać się na kontrolne badania wzroku.

W jaskrze z otwartym kątem przesączania stosuje się tzw: betablokery ( np. Oftensin – krople ), które zmniejszają ciśnienie w oku, zamykające kąt przesączania oraz leki zwężające źrenice oka.

U chorych z wąskim zamykającym się kątem przesączania stosuje się leczenie laserem, które polega na przecięciu tęczówki laserem.

Zabieg chirurgiczny (duża skuteczność):

–         wycięcie tęczówki ( jaskra z zamykającym się kątem przesączania )

–         traubeculectomia ( wycięcie tkanek w kącie przesączania )

Profilaktyka jaskry:

–         regularne badanie u okulisty

*  po 30 rż co 2 lata

*  po 40 rż co roku

–         dbanie o niski poziom cholesterolu (blaszki cholesterolowe osadzają się w naczynkach co powoduję wzrost ciśnienia śródgałkowego)

–         Prawidłowe ciśnienie wewnątrz gałkowe wynosi: 60-100 mmHg

–         LEKI:

Xalatan, Betoptic, Optibetol, Pilocarpina, Oftensin, Cusimolol, TimoHexal, Trusopt.

Travatan:

–         leczy wysokie ciśnienie wewnątrz gałkowe

–         zwiększa odpływ płynu śródgałkowego

–         grupa prostoglandyn

Zespół suchego oka: niedostateczne nawilżenie gałki ocznej

–         zespół objawów obejmuje m.in. Stałe zmęczenie oczu, uczucie piasku pod powiekami, nieostre widzenie, pieczenie, swędzenie podczas mrugania, kłucie, wymuszone mruganie

Przyczyna:

–         niedostateczna ilość łez lub ich nieprawidłowy skład

–         wiek ( ilość wytwarzanych łez maleje razem z wiekiem)

–         zmiany hormonalne w okresie menopauzalnym

–         leki ( doustne środki antykoncepcyjne ), leki psychotropowe

–         niedożywienie, klimat, suche powietrze, klimatyzacja

–         skażenie środowiska, kurz

Objawy:

–         uczucie zmęczenia

–         wrażenie piasku pod powiekami

–         pieczenie

–         swędzenie podczas mrugania

Oczy są przekrwione, mruganie jest bolesne, zmiany w widzeniu, nie ostry obraz, nadwrażliwość na światło, uczucie ucisku w oczach, w wewnętrznych kątach oka zbiera się śluzowa wydzielina.

Leczenie:

- objawowe, przywrócenie równowagi w narządzie łzowym.

- niwelowanie skutków, stosowanie preparatów zastępujących łzy w nawilżaniu i odżywianiu oka

- zażywanie VIT A ( jej brak jest często przyczyną objawów ZSO )

- stosowanie nawilżaczy powietrza i okularów ochronnych

- zaawansowane ZSO – leczenie chirurgiczne

Profilaktyka:

- unikanie pomieszczeń klimatyzowanych

- racjonalne spędzanie czasu przed komputerem

Katarakta: (zaćma) – zaburzenie w ostrości widzenia, spowodowane zmętnieniem soczewki. Powstaje w skutek naturalnego starzenia się organizmu. Jest konsekwencją zmian zachodzących w organizmie.

Soczewka jest częścią oka odpowiedzialną za skupienie światła i powstawanie przejrzystego oraz ostrego obrazu. Wraz z upływem lat ulega zmianie równowaga biochemiczna i osmotyczna konieczna do uzyskania przejrzystości i niekorzystnie wpływa na ostrość widzenia. Może wystąpić wtórnie np.: jako powikłanie po zapaleniu błony naczyniowej, pourazowo – w wyniku uszkodzenia ciałem obcym, silne promieniowanie,porażenie prądem.

Czynniki ryzyka:

–         wiek po 50 rż (zaćma starcza) rozwija się zwykle po 45 rż

–         zaćma wrodzona – choroby przebyte przez ciężarna, a przeniesione na płód

–         sprzyja cukrzyca, tężyczka, choroby oka, leki - sterydy

Objawy:

–         zamglone widzenie ( widzenie przez mgłę lub w barwnych otoczkach )

–         problemy z widzeniem w jasnym świetle

–         szybkie meczenie oczu

–         zniekształcone widzenie przedmiotów

Leczenie:

–         krople poprawiające ostrość widzenia

–         najlepsze rezultaty daje leczenie chirurgiczne ( usunięcie zmętnionej soczewki i zastąpienie jej

sztuczną)

–         fakoemulsufikacja – laserowe rozbijanie zmętnionej masy ( bezbolesne )

 

Nie leczenie zaćmy może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

[ Quinax – spowalnia i zapobiega zmętnieniu soczewki, używać 4 tyg od otwarcia ]

Profilaktyka:

–         dbać o wzrok

–         chronić oczy przed urazami i promieniowaniem słonecznym

–         zażywanie vit C i E

 

 

AMD – zwyrodnienie plamki żółtej, najczęstsza przyczyna utraty wzroku po 65 rż.

 

Plamka żółta to punkt umieszczony na siatkówce oka będącym największym skupiskiem czopków – światłoczułych receptorów siatkówki.

 

Odmiany AMD:

–         suche – 80 % chorych, bardzo powolny, postępujący latami, zmniejszenie ostrości widzenia

–         mokre – 20% chorych, wysiękowe, bardziej niebezpieczne, bardzo szybko może dojść do nieodwracalnych zmian.

Przyczyny:

nadal badane – wolne rodniki i światło niebieskie są uznawane za jedne z głównych czynników rozwoju AMD ).

Prawdopodobnie jest ona wynikiem mutacji kodu genetycznego – czynnik H, mutacje powodują utrzymanie się stanu zapalnego w organizmie.

Czynniki ryzyka:

–         otyłość, nadwaga, nadciśnienie

–         wiek powyżej 75 rż

–         płeć żeńska

–         uwarunkowania genetyczne

–         długotrwałe narażanie oka na intensywne światło

–         palenie tytoniu

–         niedobór vit. C i E, beta karotenu, selenu

Objawy:

–         zniekształcone widzenie linii prostych ( TEST AMSLERA )

–         trudności w czytaniu

–         problemy z widzeniem centralnym ( środka obrazu )

–         rozmycie krawędzi oglądanych przedmiotów

–         trudności w rozróżnianiu kolorów

Diagnoza:

–         badania okulistyczne, osoby po 50 rż powinny regularnie badać wzrok

*TEST AMSLERA Określa stan plamki żółtej

Test można wykonać samodzielnie:

–         należy wziąć kartkę papieru w kratkę i namalować na niej punkt. Patrząc na niego z odległości

40 cm należy zwrócić uwagę czy linie kartki nie zbliżają się lub nie oddalają od siebie. Jeśli zaobserwujemy takie zachowanie należy udać się do okulisty.

Angiografia fluorosceinowa – kontrastowe badanie naczyń dna oka

Leczenie:

W przypadku tej choroby nie ma leczenia przyczynowego, dlatego dużo zależy od profilaktyki i wczesnej diagnozy.

–         hamujące rozwój choroby suche AMD- leki poprawiające ukrwienie, wzbogacenie diety w warzywa, owoce, obniżenie cholesterolu.

–         wysiękowe AMD – niszczenie nieprawidłowych naczyń krwionośnych

–         laserowe

Należy regularnie chodzić na wizyty kontrolne do okulisty, zwłaszcza po 40 rż. Nawet nieznaczny spadek ostrości wzroku, może wskazywać na rozpoczynające się zwyrodnienie plamki żółtej.

W aptekach dostępnych jest co raz więcej preparatów leczniczych i suplementów diet o działaniu profilaktyczny oraz leczniczym w AMD. Zawierają one beta karoten, vit C i E, PP, cynk, selen, luteinę i zeaksantyny o właściwościach antyoksydacyjnych.

 

Profilaktyka:

–         okulary przeciwsłoneczne

–         dbanie o prawidłową wagę ciała i ciśnienie.

Jęczmień.

Spowodowane przez gronkowce ropne. Powodują zapalenie gruczołów w tarczkach powiek. Na ogół zapalenie mija samoistnie po kilku dniach. Zdarza się jednak, że powstają powikłania w postaci ropnia powiek, a nawet owrzodzenia.

Leczenie polega na stosowaniu okładów rozgrzewających stosowanych na zamknięta powiekę oraz antybiotyków podawanych do worka spojówkowego. Gdy jęczmień jest duży, a objawy chorobowe nasilone należy zwrócić się do okulisty. Schorzenie to uważane za banalne i niegroźne, może być przyczyną powikłań: np. Zakrzepowego zapalenia żył oczodołu.

 

PROFILAKTYKA TO OCZYWISTE

Chorób związanych z wiekiem trudno jest uniknąć, można jednak opóźnić ich wystąpienie. Amerykański Instytut Neurologiczny chorób oczu udowodnił, że można zmniejszyć ryzyko wystąpienia AMD wśród osób o wysokim ryzyku zachorowania na AMD poprzez odpowiednią dietą w warzywa i owoce, a ubogą w tłuszcze. Szczególnie cenne są warzywa żółte, jak dynia, kukurydza stanowią źródło karotenoid.

 

Wolne rodniki

Reaktywne związki powstałe w trakcie procesów metabolicznych. Są jak „gorące iskry” uszkadzające delikatne struktury komórek oczu. Szczególnie narażone są delikatne ścianki naczyń włosowatych odżywiających siatkówkę oczu oraz plamkę żółtą, dzięki której dobrze widzimy. Zagrożenie to potęguje się gdy nasza dieta jest uboga w antyoksydanty, tj. Substancje które pomagają zneutralizować „gasić” nadmiar zapalających, uszkadzających struktury komórek. Skutkiem może być przedwczesne pogarszanie ostrości widzenia.

 

*PIERWIASTKI

 

*CYNK

Aktywator ponad 200 enzymów

Źródło:

–         mięso

–         ryby

 

*SELEN

Antyoksydant.

Przy większych niedoborach wzrasta ryzyko wystąpienia nowotworu, choroby wieńcowe, zaćmy, AMD, zwiększona podatność na grypę.

Źródło:

–         ryby

–         skorupiaki

–         czosnek

–         jaja

–         mięso

 

*MIEDŹ

Eliminuje wolne rodniki, zwiększone dawki cynku ograniczają wchłanianie miedzi. W przypadku niedoboru cynku należy uzupełnić niedobory miedzi.

Źródło miedzi:

–         Suszone owoce

–         mięczaki

Selen wraz z Vit. C i E zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu, choroby wieńcowej, udaru mózgu i zaćmy.

 

Czarne jagody ( Vaccinium myrtillinus). Posiadają antocyjany ( glikozyd flawonowy ). Chronią przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników. Już w czasie II wojny światowej piloci RAF-u odkryli, że jedzenie owoców borówki czernicy poprawiało widzenie w ciemności. Badania dowiodły, że wyciąg z tych jagód poprawia ostrość widzenia, usuwa zmęczenie oczu. Poleca się je osobom, które mają problem z ostrością widzenia o zmierzchu, pracującym przy komputerze czy w złych warunkach oświetleniowych oraz narażonych na pogorszenie wzroku związanego z wiekiem.

Wpływają pozytywnie na odporność naczyń włosowatych, zmniejszając ich przepuszczalności i kruchość.  Antocyjany poprawiają mikro krążenie w oku. Mają właściwości przeciwzapalne i poprawiają ukrwienie tęczówki oka. Regenerują rodopsynę - barwnik odpowiedzialny za widzenie i działający przeciwzakrzepowo.

 

*WITAMINY

*Vit E

Antyoksydant, chroni przed utlenieniem wielonienasycone kwasy tłuszczowe, co zapewnia szczelność błony komórkowej oczu i chroni przed degeneracją wewnątrzkomórkowy kod genetyczny.

–         najsilniejszy witaminowy przeciwutleniacz

–         zapobiega utlenianiu Vit A

–         neutralizuje wolne rodniki i hamuje powstawanie toksycznych substancji ( nadtlenków tłuszczowych, „złego” cholesterolu )

 

*Vit A

Neutralizuje wolne rodniki w tkankach ubogich w tlen. Uzupełnia działanie Vit E. Jej niedobór najczęściej objawia się zmęczeniem oczu i złym widzeniem. Zbyt niskie spożycie vit A powoduje wysuszenie komórek nabłonka spojówki i rogówki oka, co może zakłócić wydzielanie łez i prowadzić do zapalenia spojówki oka.

 

*Vit C

–         wzmacnia szczelność i elastyczność naczyń krwionośnych

–         wiąże wolne rodniki przez wnikanie do wnętrza komórek, neutralizując je.

Antocyjany kojarzone są w celu otrzymania optymalnego efektu leczniczego z beta karotenem i vit E.

 

 

*LUTEINY

Silny utleniacz wolnych rodników.

–         Chroni oczy przed promieniowaniem UV

–         zapobiega uszkodzeniu naczyń siatkówki

Jest jednym z dwóch podstawowych barwników znajdujących się w plamce żółtej – centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za ostrość widzenia. Działa jak filtr, chroniąc oko przed szkodliwym światłem. Organizm ludzki nie jest w stanie samemu produkować luteiny, dlatego należy dostarczać go razem z pokarmem.

 

*BETA KAROTEN

W organizmie przekształca się w vit A. Niezbędny do prawidłowego widzenia o zmierzchu (synteza  rodopsyn).

–         Vit A zwiększa produkcję ochronnego śluzu nawilżającego oko

–         wychwytuje wolne rodniki.