W leczeniu alergii najistotniejsze jest rozpoznanie oraz unikanie źródła alergenów. W związku ze wzrostem liczby uczulających czynników oraz substancji reagujących z nimi krzyżowo, warto pomyśleć o szczepieniach przeciwalergicznych – czyli immunoterapii swoistej.

Czym jest immunoterapia?

Metoda polegająca na podawaniu pacjentowi alergenu w taki sposób, by organizm stopniowo
przyzwyczajał się do jego coraz większych dawek. Stopniowo wytwarza się tolerancja na alergen, co zmniejsza natężenie objawów alergii. Alergen podaje się co 7 – 14 dni do momentu, aż stężenie w szczepionce przeciwalergicznej osiągnie dawkę podtrzymującą. Stosuje się go regularnie przez kilka lat (w zależności od rodzaju immunoterapii: całorocznie w odstępach 4 – 8 tygodniowych przez 3 – 5 lat lub przedsezonowo, przed rozpoczęciem ekspozycji na alergen co 7 –
14 dni, w ilości od 6 do kilkunastu dawek).

Kiedy stosować szczepienia przeciwalergiczne?

Wskazaniem jest potwierdzona testami (skórnymi lub immunologicznymi) silna nadwrażliwość
na alergeny, które trudno wyeliminować z otoczenia. Dotyczy to alergii wziewnych: całorocznych (na roztocza kurzu domowego, pleśnie, sierść zwierząt, włókna roślinne) i sezonowych (pyłki roślin), a także uczulenia na jad owadów (osy, pszczoły, mrówki). Do szczepień kwalifi kowane są osoby, które po użądlenu mają objawy takie jak: spadek ciśnienia tętniczego krwi, duszności, zapaść, utrata przytomności oraz osoby wykazujące nietolerancję na leki przeciwalergiczne.

Kiedy nie stosuje się immunoterapii?

Odczulania nie stosuje się w przypadku leczenia alergii pokarmowych oraz uczuleń na leki. Terapia nie dotyczy również uczulonych na wiele alergenów lub mających nasilone i wielonarządowe objawy alergii. Przeciwwskazaniem jest wiek (poniżej 5 lub powyżej 60 lat), a także ogólnoustrojowe schorzenia organizmu, niezwiązane z alergią (choroby autoimmunologiczne, nowotwory, ciężkie choroby układu krążenia, ciężki przebieg astmy). Nie zaleca się rozpoczynać jej u kobiet w ciąży, można natomiast kontynuować leczenie podtrzymujące.

W jaki sposób zaaplikować szczepionkę?

Najczęściej odczula się szczepionkami w postaci iniekcji śródlub podskórnych, ale mogą być stosowane również inne drogi podania – doustna, podjęzykowa, dospojówkowa, a także inhalacje. Skuteczność terapii jest zróżnicowana w zależności od drogi podania. Szczepienia w postaci iniekcji wykonuje się zawsze pod nadzorem lekarskim, w specjalistycznych poradniach alergologicznych. Istnieje bowiem ryzyko ciężkich działań niepożądanych: obrzęk błony śluzowej gardła, duszności lub wstrząs anafi laktyczny, a także obrzęk, rumień i świąd skóry w miejscu iniekcji (10 do 15 minut po podaniu szczepionki), obrzęk tkanki podskórnej z towarzyszącym swędzeniem (6 do 24 godzin po podaniu) oraz objawy ogólnoustrojowe, takie jak: pokrzywka, świąd skóry, objawy choroby zasadniczej.

Jak ocenić skuteczność szczepionki?

Skuteczność odczulania można ocenić w przypadku szczepień po roku – od momentu rozpoczęcia podawania dawek podtrzymujących. Po rocznej kuracji nasilenie objawów alergii spada o około 50 %, po 4 – 5 latach o 80 – 90 %. Leczenie należy przerwać, jeżeli nie odnotowuje się poprawy po dwóch latach podawania dawek podtrzymujących. W przypadku szczepień przedsezonowych poprawę można zauważyć w ciągu 2-3 lat. Najlepsze efekty szczepień uzyskuje się u pacjentów uczulonych na niewiele alergenów. Łatwiej jest wówczas dobrać odpowiedni preparat. Szczepienia powinno się rozpoczynać na początku procesu chorobowego, aby zapobiec rozwojowi choroby. Systematyczność szczepień gwarantuje skuteczność terapii. Przerwanie odczulania zbyt wcześnie, prowadzi do ponownego nasilenia niepożądanych objawów alergii.


Mgr farmacji
Anna Pietrzykowska



WAŻNE!
W dniu szczepienia należy zażyć lek antyhistaminowy. Osoby uczulone na pyłki roślinne powinny w tym dniu wyeliminować z diety pokarmy reagujące krzyżowo z pyłkami roślin, np. niektóre warzywa i owoce, natomiast uczuleni na roztocza unikać jedzenia ślimaków oraz owoców morza. Po szczepieniu chory pozostaje pod obserwacją przez co najmniej 30 minut. U pacjentów z astmą oskrzelową przed i po iniekcji przeprowadza się kontrolę czynności dróg oddechowych. W ciągu doby od momentu szczepienia należy unikać wysiłku fi zycznego, kąpieli w gorącej wodzie, sauny i spożywania alkoholu.