Coraz częściej na choroby nowotworowe zapadają młodzi ludzie w wieku rozrodczym. Leczenie onkologiczne – chemio i radioterapia źle wpływa na płodność i komórki rozrodcze zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Czy to oznacza, że nowotwór to przegrane marzenie o posiadaniu własnego dziecka? Program „Jestem przy Tobie” wpiera kobiety z nowotworami narządów rodnych i ich bliskich. Zapytaliśmy dr n. med. Sławomira Sobkiewicza, Kierownika Kliniki Niepłodności Salve Medica w Łodzi o to, czy osoby leczące się onkologicznie mają szanse na swoje genetyczne potomstwo i jakie są rozwiązania pozwalające zachować płodność.

„Jestem przy Tobie”: Panie Doktorze, czy osoby leczące się onkologicznie mają szanse na posiadanie własnych dzieci? Czy ich sytuacja jest beznadziejna?

dr n. med. Sławomir Sobkiewicz: Badania pokazują, że co 100 osoba chorująca na nowotwór jest w wieku rozrodczym. Leczenie onkologiczne chemioterapią i radioterapią niszczy u 99% pacjentów plemniki i komórki jajowe, co wpływa na obniżenie płodności. Nie oznacza to jednak, że takie osoby nie będą mogły posiadać własnych genetycznie dzieci. Muszą tylko wiedzieć o konsekwencjach leczenia onkologicznego i o możliwościach zachowania płodności jeszcze przed rozpoczęciem tego leczenia. Około 35-40% populacji zapadającej na nowotwór, wygrywa walkę z rakiem. Badania pokazują, że świadomość możliwości posiadania potomstwa w przyszłości, jest jednym z najbardziej motywujących czynników do walki z chorobą.

JpT: Czy zawsze chemio i radioterapia powodują utratę płodności?

SS: Rzeczywiście po przebytym leczeniu chemio lub radioterapią zachowanie płodności jest mało prawdopodobne. Dlatego warto skorzystać z możliwości, jakie niesie współczesna medycyna na zachowanie materiału genetycznego jeszcze przed rozpoczęciem leczenia.

JpT: Jakie są możliwości zachowania płodności po leczeniu onkologicznym?

SS: Obecnie jest możliwa witryfikacja gamet, czyli ich zamrożenie i przechowywanie. Komórki jajowe i plemniki pobiera się od osób zainteresowanych zachowaniem płodności jeszcze przed leczeniem onkologicznym, czyli zanim ulegną one zniszczeniu podczas naświetlania, czy chemioterapii. Potem po zakończeniu leczenia mogą być wykorzystane
np. do zapłodnienia in vitro. Uważam, że każdy, kto rozpoczyna leczenie powinien wiedzieć o takiej możliwości i jej skuteczności. Oczywiście wybór i podjęcie decyzji należy do pacjenta.

JpT: U kogo można przeprowadzić zabieg pobrania komórek rozrodczych do zamrożenia?

SS: Biologicznie pobranie i przechowywanie komórki jajowej możliwe jest u kobiet już od
16. roku życia, a nasienia u mężczyzn od 14. roku życia. W praktyce takiemu zabiegowi poddawani są mężczyźni powyżej 16. roku życia i kobiety powyżej 18., a przed ukończeniem 40. rokiem życia. W przypadkach osób małoletnich potrzebna jest zgoda zarówno osoby, która chce zbankować komórki rozrodcze, jak i ich opiekunów.

JpT: Jak wygląda taki zabieg? Kto go przeprowadza?

SS: Mrożenie nasienia to prosty zabieg. Mężczyzna po wykonaniu badań na choroby przenoszone przez krew i drogą płciową musi oddać jednorazowo lub kilkakrotnie nasienie. Kobieta natomiast jest poddawana stymulacji (terapią lekową) przez około 12-14 dni, po czym przez pochwę pobiera się igłą płyn z jajników, w którym są komórki jajowe i zamraża się je po kilku godzinach. Ważne jest, aby zabieg wykonał bardzo doświadczony embriolog posiadający perfekcyjną i profesjonalną umiejętność witryfikacji.

JpT: Kiedy można wykorzystać zamrożone komórki? Czy jest jakiś czas, po którym takie komórki nie nadają się do zapłodnienia?

SS: Nie, nie ma takiego czasu. Ale kobieta, która chciałaby wykorzystać swoje komórki jajowe do zapłodnienia nie może być starsza niż 49 lat, czyli nie może być w wieku, kiedy zdrowe kobiety wchodzą w okres menopauzy.

JpT: Jakie korzyści dla pacjenta może przynieść pobranie i zamrożenie jego komórek rozrodczych?

SS: Najistotniejszą korzyścią jest zachowanie płodności po okresie leczenia choroby nowotworowej, co daje możliwość posiadania własnego genetycznie potomstwa z takim prawdopodobieństwem, jak procedura in vitro u zdrowych osób. Jak wynika z badań możliwość posiadania dzieci w przyszłości, jest jednym z najbardziej motywujących czynników do walki z chorobą nowotworową, więc to jest dodatkowa korzyść – chęć walki
z chorobą i wola życia.

JpT: Czy zabieg pobierania i zamrażania komórek rozrodczych jest w Polsce dostępny i jakie są koszty?

SS: Procedura może być wykonana bezpłatnie, w ramach programu leczenia niepłodności metodą in-vitro. Pacjentki mogą otrzymać również bezpłatnie leki do stymulacji. Jedyną opłatą jaką ponosi osoba chorująca na nowotwór w ramach takiego zabiegu jest mrożenie
i bankowanie komórek:

• w przypadku kobiet koszt to 500 PLN za 1. rok bankowania i 200 PLN za każdy kolejny rok
• w przypadku mężczyzn za pierwszy rok się nie płaci, a każdy kolejny rok to koszt 150 PLN

Dziękuję za rozmowę!

Dr n. med. Sławomir Sobkiewicz - lekarz ginekolog-położnik, specjalista w dziedzinie niepłodności
z 32-letnim stażem pracy. Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu, Polskiego Towarzystwa Andrologicznego oraz do Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Od 2013 roku Prezes Związku Polskich Ośrodków Leczenia Niepłodności i Wspomaganego Rozrodu.

Kierownik Kliniki Niepłodności w Salve Medica w Łodzi, www.salvemedica.pl.

Program „Jestem przy Tobie” i portal www.jestemprzytobie.pl pomaga kobietom dotkniętym rakiem narządów płciowych oraz ich bliskim. Zamieszczane są w nim niezbędne informacje na temat profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworów narządów rodnych (rak szyjki macicy, rak sromu, rak jajnika, rak trzonu macicy), oraz porady, gdzie można szukać wsparcia psychologicznego.

Za pośrednictwem www.jestemprzytobie.pl można zadawać pytania ekspertom, przeczytać prawdziwe historie kobiet i wymieniać się doświadczeniami z innymi czytelniczkami w podobnej sytuacji. Wszelkie informacje i treści sprawdzone są pod względem merytorycznym przez ekspertów medycznych.

Program współtworzą 4 organizacje pozarządowe: Fundacja „Różowa Konwalia” im. prof. Jana Zielińskiego, Fundacja MSD dla Zdrowia Kobiet, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Onkologicznych i Ogólnopolska Organizacja Na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy „Kwiat Kobiecości”.