Badania pokazują, że większość nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego związana jest prawdopodobnie ze złą jakością zdrowotną żywności i nieprawidłowym sposobem żywienia.

World Cancer Research Fund (WCRF) szacuje, że wprowadzenie zmian w diecie populacji, korzystnych z punktu widzenia prawidłowego żywienia, mogłoby zapobiec około 75% przypadków raka żołądka, okrężnicy i odbytnicy.

Dnia 15 kwietnia 2015 roku, o godzinie 17:00 w MCSM w Toruniu odbyła się konferencja inaugurująca program „Edukacja żywieniowa dzieci klas I-II szkół podstawowych oraz ich rodziców z powiatu toruńskiego i chełmińskiego”. Na konferencji przedstawiciele szkół otrzymali materiały edukacyjno-badawcze w postaci teczek z kompletami dokumentów: informacja o programie, formularz zgody na dwukrotne wykonanie pomiarów antropometrycznych oraz pomiaru ciśnienia krwi, a także ankieta żywieniowa. Dokumenty następnie zostaną przekazane rodzicom dzieci z klas I, objętych programem edukacji żywieniowej oraz zebrane od rodziców do 1 maja 2015 roku. Ankiety posłużą jako materiały edukacyjne w czasie warsztatów dla rodziców, a także do oceny nawyków żywieniowych dziecka oraz stanu odżywienia dziecka.

Skrót informacji z konferencji

Pan prof. dr hab. n. med. Maciej Świątkowski z Katedry Gastroenterologii i Zaburzeń CM UMK, szeroko przedstawił znaczenie właściwego żywienia dla zachowania zdrowia, w kontekście częstości występowania chorób nowotworowych. Badania pokazują, że większość nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego związana jest prawdopodobnie ze złą jakością zdrowotną żywności i nieprawidłowym sposobem żywienia. World Cancer Research Fund (WCRF) szacuje, że wprowadzenie zmian w diecie populacji, korzystnych z punktu widzenia prawidłowego żywienia, mogłoby zapobiec około 75% przypadków raka żołądka, okrężnicy i odbytnicy. Dlatego też, szczególnie zwrócił naszą uwagę na występowanie w żywności zarówno substancji korzystnych jak i niekorzystnych dla zdrowia.

Do składników żywności korzystnych dla zdrowia zaliczymy:

- pierwiastki takie jak wapń i selen;

- witaminy: D, C, E, kwas foliowy;

- karotenoidy: β-karoten, likopen, luteinę, kantaksantynę i zeaksantynę;

- polifenole: flawonoidy (kurkumina), izoflawony, fitoestrogeny, katechiny, stilbeny, ligniny, resweratrol;

- błonnik pokarmowy;

- saponiny;

- probiotyki i prebiotyki;

- wielonienasycone kwasy tłuszczowe,

- związki zawarte w czosnku – DAS (ang. diallylsulfide), DADS (ang. diallyldisulfide) i DATS (ang. diallyltrisulfide).

Do czynników sprzyjających rozwojowi choroby nowotworowej zaliczymy heterocykliczne aminy i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, powstające w czasie wędzenia, przedłużonego grillowania lub smażenia w wysokich temperaturach produktów bogatych w białko, np. mięsa wołowego, wieprzowego, ryb. N-nitrozwiązki, azotany i azotyny, czyli związki, występujące w warzywach, kumulujących je z przenawożonej azotanowymi nawozami gleby. Są także stosowane do konserwowania żywności, głównie mięsa, wędlin, serów i piwa. Ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej wzrasta również u osób nadużywających alkohol, z nadwagą i otyłością (u których zwiększa się insulinooporność) oraz palących papierosy.

Wyjściowym bodźcem do podjęcia działań związanych z programem edukacji żywieniowej, były wyniki oceny stanu odżywienia i sposobu żywienia dzieci z klas I-III szkół podstawowych, które zostały zebrane w ramach trwającego projektu naukowego „Wojewódzki program zapobiegania niedożywieniu, nadwadze i otyłości poprzez poprawę żywienia u dzieci klas 1-3 szkół podstawowych”. Projekt finansowany jest przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Pani dr inż. Ewa Szymelfejnik, z Katedry i Zakładu Żywienia CM UMK, podjęła się omówienia wyników dotychczasowych badań z lat 2012-2014. W badaniach wykazano prawidłową wartość energetyczną diet dzieci oraz odpowiednią dla wieku i płci zawartość węglowodanów ogółem, błonnika pokarmowego, cholesterolu, jodu, witamin B₁, B₃ i E. Zawartość fosforu, magnezu, cynku, miedzi oraz witamin B₂, B₆, B₁₂ i C można było uznać za akceptowalną. Niestety diety dzieci z badanych szkół podstawowych charakteryzowały się również zbyt małą zawartość tłuszczu ogółem i tłuszczów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe; wody, potasu, wapnia, żelaza, witaminy D i kwasu foliowego oraz nadmierną zawartość sacharozy, sodu i witaminy A. Głównymi błędami żywieniowymi prowadzącymi do nadmiarów i niedoborów wymienionych składników diety było zbyt małe spożycie produktów mlecznych, warzyw i owoców, ryb, produktów zbożowych, w tym z pełnego przemiału oraz nasion roślin strączkowych, a także zbyt dużą konsumpcją cukru i słodyczy.

Jadłospisy przebadanych dzieci odznaczały się zbyt częstym podjadaniem (nawet do 3-4 razy dziennie) pomiędzy posiłkami oraz zbyt małą regularnością w spożywaniu posiłków podstawowych (I i II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja). W dużych miastach dzieci częściej spożywały 6 lub więcej posiłków dziennie. W miastach do 50 tysięcy mieszkańców i we wsiach, częściej spotykane były jadłospisy z maksymalną liczbą do 3 posiłków dziennie. Większą regularnością w spożywanych posiłkach charakteryzowały się diety dzieci, których rodzice posiadali wykształcenie wyższe.

Dzięki wchodzącej w życie ustawie o sklepikach szkolnych, dbałość o poprawne żywienie uczniów może być łatwiejsza. Pani Emilia Kliczewska ze Studenckiego Koła Naukowego Gastroenterologii i Zaburzeń Odżywiania CM UMK, przedstawiła problematykę związaną z wprowadzanymi zmianami, obwarowania prawne, zakaz dotyczący reklamowania żywności wysokoprzetwożonej oraz propozycje produktów i posiłków korzystnych dla zdrowia dziecka. Ustawa daje możliwość dyrektorom szkół, stworzenia własnej listy środków spożywczych dozwolonych do sprzedaży i spożycia w placówce szkolnej, jeśli oczekiwania ze strony rodziców będą bardziej restrykcyjne niż zawarte w rozporządzeniu ministra zdrowia.

Więcej informacji o programie i szkołach uczestniczących w programie na stronie: http://www.zdrowieznatury.org/projekty/edukacja-zywieniowa/